Wikipedia

Józef Seruga

oficer Wojska Polskiego

Józef Seruga (ur. 9 stycznia 1886 w Łapczycy, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – doktor historii, archiwista, bibliotekarz, podpułkownik łączności Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Józef Seruga
Ilustracja
podpułkownik łączności podpułkownik łączności
Data i miejsce urodzenia

9 stycznia 1886
Łapczyca

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

do 1929

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

2 Pułk Łączności

Stanowiska

zastępca dowódcy pułku

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się w Łapczycy, w ówczesnym powiecie bocheńskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w chłopskiej rodzinie Piotra i Marii z Chlebków[1]. W Łapczycy ukończył szkołę powszechną, następnie w 1906 Państwowe Gimnazjum w Bochni, gdzie zdał maturę. W tym czasie włączył się i organizował działalność niepodległościową i podziemną (ukrywał uciekinierów z zaboru rosyjskiego, utworzył tajne biuro paszportów). W 1906 podjął studia na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie, których nie ukończył. Przez rok przebywał w USA, gdzie pracował jako robotnik[2].

W 1912 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[1], gdzie studiował historię pod kierunkiem m.in. Stanisława Krzyżanowskiego, Feliksa Kopery, Jana Ptaśnika i in.[3] Na studiach działał w Związku Młodzieży Polskiej „Zet” (1906–1909), w organizacji „Zarzewie” i w Drużynach Strzeleckich (1909–1914)[2]. Jako stypendysta pracował w Bibliotece Akademii Umiejętności przy katalogowaniu rękopisów i dyplomów. Po ukończeniu studiów w 1912 r. rozpoczął pracę w Archiwum Akt Dawnych miasta Krakowa, jednocześnie podejmując dalsze studia prawnicze, przerwane przez wybuch I wojny światowej[4].

W czasie wojny walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1916 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty. W 1918 roku jego oddziałem macierzystym był Pułk Telegraficzny[5]. Dzięki poparciu Akademii Umiejętności latach 1916–1918 pracował jako referent do spraw archiwalnych oraz konserwator zabytków archiwalnych i bibliotecznych we Wschodniej Galicji przy Generalnym Gubernatorstwie Lubelskim. Nie przerwał pracy naukowej i w 1917 r. uzyskał doktorat w oparciu o pracę pt. "Jan Haller, kupiec krakowski i jego działalność wydawniczo-księgarska" (opublikowaną w 1933 r. nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa). Po odzyskaniu niepodległości pozostał w Lublinie, kierując pracą Komisji Archiwalnej, a od 1919 r. jako archiwista Wydziału Archiwów Państwowych[4].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą kompanii telegraficznej nr 2 w Zegrzu. 9 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w Korpusie Wojsk Łączności, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Oddziale III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych[6]. 1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w 1 Batalionie Zapasowym Telegraficznym[7]. W 1924 pełnił służbę w Centralnych Zakładach Wojsk Łączności w Warszawie na stanowisku II zastępcy kierownika zakładów. W styczniu 1925 został przydzielony z do macierzystego 2 Pułku Łączności w Jarosławiu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[8]. 3 maja 1926 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów łączności[9]. W czerwcu 1926 został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie na stanowisko szefa łączności[10]. W 1928 roku był szefem 5 Okręgowego Szefostwa Łączności w Krakowie, pozostając oficerem nadetatowym 2 płącz[11]. W marcu 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i pozostawiony bez przynależności służbowej z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V[12]. Z dniem 31 sierpnia 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[13]. Pracował w Centralnym Archiwum Wojskowym.

W 1931 został kustoszem zbiorów bibliotecznych i muzealnych Branickich i Tarnowskich na zamku w Suchej. Specjalizował się w historii książki polskiej w epoce renesansu, badał dzieje polskiej wojskowości. Wraz z Zygmuntem Hendelem opublikował studium o charakterze architektoniczno-historycznym Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Łapczycy (1919).

Po wybuchu II wojny światowej w czasie kampanii wrześniowej został ranny w trakcie bombardowania Lwowa, a po agresji ZSRR na Polskę aresztowany przez Sowietów[14]. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Na wiosnę 1940 został zabrany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu. Grób symboliczny znajduje się na cmentarzu Prądnik Czerwony w Krakowie (kwatera E-XV-wsch.-5)[15].

 
Grób symboliczny na cmentarzu Prądnik Czerwony w Krakowie

Józef Seruga był żonaty z Michaliną z Pajerskich[1], z którą miał synów Leszka i Jana[14].

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

W 1997 imieniem i nazwiskiem Józefa Serugi nazwano ulicę w Bochni.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[19]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Dąb Pamięci honorujący Józefa Serugę został zasadzony w Słupnie oraz 13 kwietnia 2010 w Bochni[20][21].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 558.
  2. ↑ a b c Małopolscy bohaterowie wojny polsko-bolszewickiej, ofiary zbrodni katyńskiej. Ppłk Józef Seruga (1886–1940) [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2022-08-26] (pol.).
  3. ↑ Biblioteka Branickich i Tarnowskich w Suchej 1986 ↓, s. 81.
  4. ↑ a b Biblioteka Branickich i Tarnowskich w Suchej 1986 ↓, s. 82.
  5. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 216, 1487.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 22 września 1920 roku, s. 895.
  7. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 359, 865.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 stycznia 1925 roku, s. 27.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 125.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 28 czerwca 1926 roku, s. 199.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 613, 620.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 88.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 219.
  14. ↑ a b Bochnianin 2010 ↓.
  15. ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-07-16].
  16. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  17. ↑ M.P. z 1933 r. nr 235, poz. 255 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  18. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1487.
  19. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  20. ↑ Katyń 1940-2010 upamiętniono przy drodze KN2. mojabochnia.pl, 13 kwietnia 2010. [dostęp 2014-04-27].
  21. ↑ Historia zatoczyła okrutne koło. dziennikpolski24.pl, 3 kwietnia 2014. [dostęp 2014-04-27].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Seruga&oldid=72950047”