Język pazande
Język pazande, także asande, azande, badjande, bazenda, sande, zande i zandi – najbardziej rozpowszechniony język zande z adamawa-ubangi, podgrupy języków nigero-kongijskich. Jest używany jako pierwszy język przez plemię Azande, głównie w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga oraz zachodniej części Sudanu Południowego i na wschodzie Republiki Środkowoafrykańskiej[2][3].
| Obszar |
Demokratyczna Republika Konga, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska | ||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
1 142 000: 730 tys. w Demokratycznej Republice Kongo[1], 350 tys. w Sudanie, 62 tys. w Republice Środkowoafrykańskiej[2] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | znd | ||
| ISO 639-3 | zne | ||
| IETF | zne | ||
| Glottolog | zand1248 | ||
| Ethnologue | zne | ||
| WALS | zan | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
W XVIII wieku powszechnie używany jako regionalny język wehikularny i handlowy, od tego czasu stracił na znaczeniu na rzecz języków urzędowych DR Konga – swahili, lingala i języka francuskiego, Sudanu Południowego – arabskiego i angielskiego oraz sango i francuskiego w Republice Środkowoafrykańskiej[3].
Jest to relatywnie dobrze poznany język[3]. W 1928 roku ustanowiono ortografię języka pazande[4]. Istnieje literatura w języku pazande, m.in. słownik języka pazande[4] i gramatyki opisowe[5]. W roku 2020 ukazał się pierwszy przekład Pisma Świętego w tym języku[6].
Pazande jest językiem tonalnym, stosującym szyk wyrazów SVO (Subject Verb Object)[7]. Język stosuje cztery rodzaje gramatyczne[7]:
- rodzaj męski (dla określenia ludzi dorosłych)
- rodzaj żeński (dla określenia ludzi dorosłych)
- rodzaj ożywiony (dla określenia żywych istot innych niż ludzie dorośli, np. dzieci i zwierząt)
- rodzaj nieożywiony
Przypisy edytuj
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Zande, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2015-07-30] (ang.).
- ↑ a b International Encyclopedia of Linguistics, Volume 4. Oxford University Press, 2003, s. 322. ISBN 978-0-19-513977-8. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).
- ↑ a b c Helma Pasch. Zahlwörter, Allquantor und Demonstrativum in nomenferner Position im Zande. „Afrikanistik online”, 2014. 11. (niem.).
- ↑ a b Peter Austin: One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost. University of California Press, 2008, s. 111. ISBN 978-0-520-25560-9. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).
- ↑ Helma Pasch. Grammar of Location and Motion in Zande. „Annual Papers in African Linguistics (APAL)”, s. 165-181, 2007. 5. (ang.).
- ↑ Sudan Południowy: ukazało się pierwsze wydanie Biblii w języku pazande deon.pl [dostęp: 2020-09-17]
- ↑ a b Helma Pasch: Zande Attributes and Pronoun Copying. W: Anne Storch, Gratien G. Atindogbé, Roger M. Blench: Copy Pronouns. Case Studies from African Languages. Köln: Rüdiger Köppe, 2011, s. 213 - 236. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).