Język sentani
Język sentani, także buyaka – język papuaski używany w rejonie jeziora Sentani w prowincji Papua w Indonezji. Według danych z 1996 r. posługuje się nim 30 tys. osób[1]. Wraz z nafri, tanah merah (tabla) i demta tworzy niewielką rodzinę języków sentani[2][3].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
30 tys. (1996) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | set | ||
| IETF | set | ||
| Glottolog | nucl1632 | ||
| Ethnologue | set | ||
| WALS | snt | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Dzieli się na trzy dialekty, uzależnione od lokalizacji geograficznej: wschodni, zachodni, centralny[4][5]. Różnice między nimi dotyczą cech dźwiękowych i części leksyki[6]. Sami użytkownicy podkreślają odrębność poszczególnych odmian[7]. Sentani charakteryzuje się złożoną morfologią czasownika[8][9].
Ethnologue (wyd. 22, 2019) podaje, że jest używany przez większą część społeczności, w różnych sferach życia[1]. Niemniej odnotowano, że znajduje się pod presją malajskiego papuaskiego, który jest powszechnym środkiem komunikacji. Z doniesień wynika, że dialekt wschodni w znacznej mierze zanikł (zapewne przyczyniła się do tego bliskość miasta Jayapury)[10]. W użyciu jest również język indonezyjski[1].
Nie jest znane tradycyjne określenie na ten język i grupę etniczną[11][12]. Ludność posługująca się sentani bywa nazywana „Buyaka”[13] bądź „Sentani”[14]. Lokalne nazwy języka to phuyakha afaeu[4] (pu jaka afǽw) i həndani afæw[7].
Pierwsze dane nt. gramatyki sentani ukazały się w latach 50. XX w.[15] W 1965 r. opublikowano obszerniejsze opracowanie gramatyczne, wraz ze zbiorem tekstów i listą słownictwa (Grammar of the Sentani Language)[16]. Powstały także słowniki (Kamus Sentani-Indonesia-Inggris, 1993[17]; Kamus bahasa Indonesia-Sentani, 1999[18]; Kamus dwibahasa bahasa Sentani-bahasa Indonesia, 2021, z wydaniem internetowym[19][20]). W piśmiennictwie stosuje się alfabet łaciński[1].
Języki sentani zostały połączone z językami wschodniej Ptasiej Głowy (East Bird’s Head) oraz językami burmeso i tause, w ramach rozszerzonej rodziny języków zachodniopapuaskich (Ross 2005)[21]. Wcześniej (1969) C.L. Voorhoeve postulował ich pokrewieństwo z językami asmat, a zarazem przynależność do języków transnowogwinejskich[2][22].
Zobacz też edytuj
- Sentani – grupa etniczna
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Sentani, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ a b Foley 2018 ↓, s. 438
- ↑ Cowan 1965 ↓, s. 2.
- ↑ a b Fatubun, Karompis i Paidi 2000 ↓, s. 9.
- ↑ Mehue, Hartzler i Hartzler 1993 ↓, s. ii.
- ↑ Fautngil, Tokayo i Rumbrawer 1999 ↓, s. v.
- ↑ a b Mayer 2021 ↓, s. 7.
- ↑ Mehue, Hartzler i Hartzler 1993 ↓, s. iv.
- ↑ Mayer 2021 ↓, s. 74.
- ↑ Mayer 2021 ↓, s. 8.
- ↑ Mayer 2021 ↓, s. 6–7.
- ↑ Cowan 1965 ↓, przyp. 1, s. 1.
- ↑ William Bright (red.): International Encyclopedia of Linguistics: Morp-Slav. T. 3. New York: Oxford University Press, 1992, s. 418. ISBN 978-0-19-505196-4. OCLC 23142584. [dostęp 2022-08-02]. (ang.).
- ↑ Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Wyd. 2. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 347–348. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. [dostęp 2022-08-02]. (indonez.).
- ↑ Cowan 1965 ↓, s. 1.
- ↑ Cowan 1965 ↓.
- ↑ Mehue, Hartzler i Hartzler 1993 ↓.
- ↑ Fautngil, Tokayo i Rumbrawer 1999 ↓.
- ↑ Profil tentang Kamus Sentani. [w:] Kamus Bahasa Sentani [on-line]. Balai Bahasa Provinsi Papua, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2023-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-09)]. (indonez.).
- ↑ Sitti Mariati, Siti Masitha Iribaram, Neni Sihombing: Kamus dwibahasa bahasa Sentani-bahasa Indonesia. Jayapura: Balai Bahasa Provinsi Papua, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2021. (indonez.).
- ↑ Ross 2005 ↓, s. 30.
- ↑ Clemens L. Voorhoeve. Some notes on the linguistic relations between the Sentani and Asmat languages of New Guinea. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 125 (4), s. 466–486, 1969. DOI: 10.1163/22134379-90002833. ISSN 0006-2294. OCLC 5672372709. JSTOR: 27861069. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Hendrik Karel Jan Cowan: Grammar of the Sentani Language. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1965, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 47. DOI: 10.26530/OAPEN_613441. ISBN 978-90-04-28611-5. [dostęp 2022-08-24]. (ang.).
- Reimundus Fatubun, Helena Karompis, Jacobus Paidi: Struktur sastra lisan Sentani: prosa. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional, 2000. ISBN 979-459-022-3. OCLC 45024863. [dostęp 2023-09-09]. (indonez.).
- Christ Fautngil, Clasin F. Tokayo, Frans Rumbrawer: Kamus bahasa Indonesia-Sentani: A–K. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1999. ISBN 979-459-969-7. OCLC 772541594. [dostęp 2023-09-09]. (indonez.).
- William A. Foley: The languages of Northwest New Guinea. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 433–568, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-004. ISBN 978-3-11-028642-7. OCLC 1041880153. [dostęp 2022-11-26]. (ang.).
- Clemens J. Mayer: A grammar sketch of Sentani. Leiden University, 2021. [dostęp 2023-09-09]. (ang.).
- Chris Mehue, Margaret Hartzler, Dwight Hartzler: Kamus Sentani-Indonesia-Inggris. Jayapura: Summer Institute of Linguistics, 1993. [dostęp 2023-09-09]. (indonez. • ang.).
- Malcolm Ross: Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages. W: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson (red.): Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005, s. 15–66, seria: Pacific Linguistics 572. ISBN 978-0-85883-562-7. OCLC 67292782. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Kamus Bahasa Sentani. Balai Bahasa Provinsi Papua, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2023-09-09]. (indonez.).