Język sykulski
Język sykulski – wymarły język indoeuropejski, używany przez lud Sykulów, zamieszkujących w starożytności wschodnią i środkową Sycylię. Zaświadczony w postaci prawie trzydziestu inskrypcji, datowanych na VI–IV w. p.n.e. i około dwudziestu pięciu glos starożytnych autorów.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | |||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | scx | ||
| IETF | scx | ||
| Glottolog | brak | ||
| Występowanie | |||
 Rozmieszczenie sykulskiego na Sycylii język sykulski | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Klasyfikacja edytuj
Niedostateczna liczba źródeł i trudności w ich interpretacji sprawiają, że pozycja sykulskiego w obrębie rodziny indoeuropejskiej jest dokładniej nieznana. Według relacji starożytnych autorów Sykulowie przybyli na Sycylię z Italii ok. XIII lub w XI w. p.n.e. (lub w dwóch falach)[1]. Część językoznawców przypuszcza zatem, że należał on do grupy języków italskich[1][2].
Gramatyka edytuj
Ograniczone dane nie pozwalają na dokładniejsze przedstawienie gramatyki sykulskiego. Znana jest forma 3. osoby liczby pojedynczej czasownika „być” – esti (‘jest’) oraz forma niedokonana 2. osoby czasownika „pić” – pibe (‘pijesz’), co jasno wskazuje na indoeuropejski charakter owego języka, ale nie pozwala na dokładniejsze określenie miejsca w rodzinie. Mianownik liczby pojedynczej prawdopodobnie przyjmował końcówkę -s (lub -m w rodzaju nijakim), biernik -m, a celownik liczby mnogiej -pos[3].
Zabytki piśmiennictwa edytuj
Język ten był zapisywany pismem greckim lub specyficznym alfabetem, zapożyczonym z pisma zachodniogreckiego[1]. Znany z prawie trzydziestu inskrypcji, datowanych na VI–IV w. p.n.e. i około dwudziestu pięciu glos starożytnych autorów[1].
Poniżej przedstawiono transliteracje niektórych sykulskich inskrypcji.
Stela ze Sciri Sottano (ok. 600 r. p.n.e.)[4][5]:
- nendas ˌ puṛẹṇọṣ ˌ tebeg ˌ praarei ˌ en ˌ bo?renai ˌ vide ˌ pagostike ˌ aite?ṇ?ụbe.
Amfora z Montagna di Marzo (VI–V w. p.n.e.)[4]:
- tamuraabesakedqoiaves ˌ eurumakes ˌ agepipokedḷutimbe [1 linijka]
- levopomanatesemaidarnakei- buṛeitaṃomịaetiurela [2 linijka]
Blok piaskowca z Mendolito (koniec VI w. p.n.e.)[4][6]:
- iamˌakaramˌe?p??asˌkaag?esˌgẹpẹḍ [1 linijka]
- te?toˌveregai- es? ˌ eka ˌ doara[ịẹạḍ] [2 linijka]
Askos z Centorbi (początek V w. p.n.e.)[4]:
- nunus ˌ teṇti ˌ mím ˌ arustainam ˌ íemitom ˌ esti ˌ durom ˌ nanepos ˌ durom ˌ íemitom ˌ esti ˌ velíom ˌ ned ˌ emponitantom ˌ eredes ˌ vịino ˌ brtome
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Markus Hartmann, Siculian, [w:] Jared S. Klein, Brian D. Joseph, Matthias A. Fritz (red.), Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics, t. 3, Berlin–Boston: De Gruyter Mouton, 2018, s. 1854, ISBN 978-3-11-054243-1 (ang.).
- ↑ Oliver Simkin, Coins and language in ancient Sicily, [w:] Olga Tribulato (red.), Language and Linguistic Contact in Ancient Sicily, Cambridge–Nowy Jork: Cambridge University Press, 2012, s. 167, ISBN 978-1-107-02931-6 (ang.).
- ↑ Markus Hartmann, Siculian, [w:] Jared S. Klein, Brian D. Joseph, Matthias A. Fritz (red.), Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics, t. 3, Berlin–Boston: De Gruyter Mouton, 2018, s. 1856, ISBN 978-3-11-054243-1 (ang.).
- ↑ a b c d Markus Hartmann, Siculian, [w:] Jared S. Klein, Brian D. Joseph, Matthias A. Fritz (red.), Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics, t. 3, Berlin–Boston: De Gruyter Mouton, 2018, s. 1855, ISBN 978-3-11-054243-1 (ang.).
- ↑ Inscribed Stele inscribed in the Sikel language [online], Epigraphs of Castello Ursino Museum [dostęp 2023-07-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-20] (ang.).
- ↑ Olga Tribulato, Valentina Mignosa, Marking identity through graphemes? A new look at the Sikel arrow-shaped alpha, [w:] Philip J. Boyes, Philippa M. Steele, Natalia E. Astoreca (red.), The Social and Cultural Contexts of Historic Writing Practices, Oksford: Oxbow Books, 2021, s. 324, ISBN 978-1-78925-479-2, JSTOR: j.ctv2npq9fw.21 (ang.).
Bibliografia edytuj
- Markus Hartmann, Siculian, [w:] Jared S. Klein, Brian D. Joseph, Matthias A. Fritz (red.), Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics, t. 3, Berlin–Boston: De Gruyter Mouton, 2018, s. 1854, ISBN 978-3-11-054243-1 (ang.).
- Inscribed Stele inscribed in the Sikel language [online], Epigraphs of Castello Ursino Museum [dostęp 2023-07-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-20] (ang.).
- Oliver Simkin, Coins and language in ancient Sicily, [w:] Olga Tribulato (red.), Language and Linguistic Contact in Ancient Sicily, Cambridge–Nowy Jork: Cambridge University Press, 2012, s. 167, ISBN 978-1-107-02931-6 (ang.).
- Olga Tribulato, Valentina Mignosa, Marking identity through graphemes? A new look at the Sikel arrow-shaped alpha, [w:] Philip J. Boyes, Philippa M. Steele, Natalia E. Astoreca (red.), The Social and Cultural Contexts of Historic Writing Practices, Oksford: Oxbow Books, 2021, s. 324, ISBN 978-1-78925-479-2, JSTOR: j.ctv2npq9fw.21 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Sykulowie – artykuł na stronie Societas Via Romana