Język tumbuka
Język tumbuka (także chitumbuka, tamboka, tambuka, timbuka, tumboka) – język z rodziny bantu używany przez ludy Tumbuka w Malawi, wschodniej Zambii i Tanzanii[1][2].
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
2,68 mln[1] | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| Status oficjalny | |||||
| Organ regulujący | CALCA | ||||
| Ethnologue | 4 edukacyjny↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-2 | tum | ||||
| ISO 639-3 | tum | ||||
| IETF | tum | ||||
| Glottolog | tumb1250 | ||||
| Ethnologue | tum | ||||
| GOST 7.75–97 | тум 692 | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
W 2010 roku mówiło nim 2,2 mln Malawijczyków. Na całym świecie mówi nim 2,68 mln osób[1].
Wyróżnia się wiele dialektów: chikamanga (henga, kamanga), chitumbuka, fungwe, hewe (hewa), nenya, nthali, poka (chipoka, phoka), senga, wenya, yombe[1]. J. F. Maho postuluje wyniesienie języka do rangi kontinuum językowego tumbuka i wyróżnienie jako oddzielnych języków dialektów: tumbuka właściwa, poka, kamanga, senga, yombe, fungwe oraz wenya[2].
Historia edytuj
Język otrzymał ogromne wsparcie w latach 1860 od szkockich misjonarzy, którzy dotarli na tereny Malawi w ramach Misji Livingstonia. W czasie rządów brytyjskich język ten, wraz z cziczewą i angielskim, był oficjalnym językiem kraju. W 1964 roku Malawi odzyskało niepodległość, a w 1966 władzę przejął prezydent Hastings Kamuzu Banda. Jego autorytarne rządy ustanowiły w 1968 język cziczewa językiem narodowym Malawi co skutkowało utratą przez tumbuka statusu oficjalnego. W rezultacie język tumbuku został usunięty ze szkół, radia i prasy. Z wyjątkiem literatury religijnej ustały również publikacje w tym języku. Język ten jest od czasu końca rządów Bandy w 1994 przywracany w Malawi[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Tumbuka, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2013-10-25] (ang.).
- ↑ a b Jouni Filip Maho: New Updated Guthrie List Online. 2009-06-04. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ Gregory Hankoni Kamwendo. 'Your Chitumbuka is Shallow. It's not the Real Chitumbuka': Linguistic Purism Among Chitumbuka Speakers in Malawi. „Nordic Journal of African Studies”. 13 (3), s. 275–288, 2004. University of Helsinki, Finland.
Bibliografia edytuj
- Stanisław Piłaszewicz, Eugeniusz Rzewuski, Wstęp do afrykanistyki, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2004, s. 176, ISBN 83-235-0061-4, OCLC 749258177.