Jan Michał Małek

inżynier, emigrant osiadły w Kalifornii (USA), przedsiębiorca, inwestor, deweloper, działacz polsko-amerykański

Jan Michał Małek (ur. 18 maja 1928 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 14 marca 2022[1][2]) – inżynier, emigrant osiadły w Kalifornii (USA), przedsiębiorca, inwestor, deweloper, działacz polsko-amerykański, z zamiłowania ekonomista[3][4].

Jan Michał Małek
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1928
Piotrków Trybunalski

Data i miejsce śmierci

14 marca 2022
Stany Zjednoczone

Zawód, zajęcie

inżynier, przedsiębiorca, inwestor, deweloper

Małżeństwo

Krystyna Małek (Hryniewiecka)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys edytuj

Był absolwentem Liceum im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Przez kilka lat pracował zawodowo w przemyśle farmaceutycznym. Pod koniec 1958 roku, nie godząc się na ustrój komunistyczny, ograniczający wolność polityczną i gospodarczą, wydostał się z PRL do Francji, gdzie przez 8 lat pracował jako inżynier. W 1967 r. wyjechał na stałe do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował pracę zawodową w inżynierii chemicznej. Jako wynalazca uzyskał kilka patentów amerykańskich[5][6][7][8]. Rozpoczął działalność przedsiębiorczą na rynku nieruchomości.

Działalność społeczna edytuj

W Stanach Zjednoczonych zaangażował się w działalność Kongresu Polonii Amerykańskiej, którego był członkiem, oraz Studium Spraw Polskich, organizacji skupiającej głównie profesorów polskiego pochodzenia w USA i Kanadzie[9]. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku, Jan Michał Małek włączył się w ruch na rzecz „Obalenia Jałty” i w działalność organizacji „Pomost”, której głównym celem było pośredniczenie między Polonią amerykańską, a ruchem „Solidarności” w Polsce[10][11][12].

Po upadku systemu komunistycznego w Polsce zaangażował się w szerzenie edukacji ekonomicznej w kraju, w celu przybliżenia Polakom zasad gospodarki wolnorynkowej i mechanizmów powstawania narodowego dobrobytu. Na początku lat 90. ub. wieku przetłumaczył na język polski książkę „Mentalność Anty-kapitalistyczna” Ludwiga von Misesa oraz sfinansował jej wydanie w kraju. Ponadto przyczynił się do wydania w Polsce wielu innych książek o tematyce wolnorynkowej m.in. „Ludzkie działanie” Ludwiga von Misesa, „Tajemnica kapitału. Dlaczego kapitalizm triumfuje na Zachodzie a zawodzi gdzie indziej” Hernando de Soto, „Fałsz politycznych Frazesów” pod redakcją Marka Spanglera. W 2000 roku założył w USA fundację Polish-American Foundation for Economic Research and Education (PAFERE). W 2007 roku powołał do życia jej polski odpowiednik – Polsko-Amerykańską Fundację Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego[13].

Jan Michał Małek był członkiem prestiżowego Mont Pèlerin Society[14][15], skupiającego ponad 500 ekonomistów z całego świata, w tym kilku noblistów. Członkami stowarzyszenia byli m.in. nieżyjący już Friedrich August von Hayek, Milton Friedman i Gary Becker. Wraz ze Zbigniewem Zarywskim, polskim przedsiębiorcą, ufundował Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza[16]. Nagroda ta jest przyznawana corocznie od 2002 roku i jest wręczana w Warszawie w dniu Święta Niepodległości, 11 listopada.

Jan Michał Małek był współzałożycielem Instytutu Polonii (Polonia Institute), fundacji powstałej w 2015 roku, zajmującej się m.in. krzewieniem w Stanach Zjednoczonych prawdy o Polsce i polskich sprawach[17].

W dniu 22 listopada 2016 roku, Jan Michał Małek odznaczony został przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności dla dobra Polonii i Polski[18][19].

17 maja 2018 roku Jan Michał Małek został laureatem Nagrody im. Fryderyka Bastiata, przyznawanej od 2017 roku przez Fundację Akademia Patriotów[20][21][22].

Życie prywatne edytuj

Jan Michał Małek był żonaty z Krystyną z d. Hryniewiecką, miał jedną córkę, wnuka i wnuczkę.

Przypisy edytuj

  1. Jan Kubań, Pożegnanie inżyniera Jana Michała Małka, [w:] www.pafere.org [online], 20 marca 2022 [dostęp 2022-03-21] (pol.).
  2. Jan Małek nie żyje. Nestor polskich wolnościowców odszedł w wieku 93 lat, [w:] nczas.com [online], 20 marca 2022 [dostęp 2022-03-21] (pol.).
  3. Malek, Jan (John) Michal [online], www.poles.org [dostęp 2017-11-18].
  4. „Who’s Who in Polish America” 1st Edition 1996-1997, Boleslaw Wierzbianski editor; Bicentennial Publishing Corporation, New York, NY, 1996.
  5. JMM_Patent_4056460.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  6. JMM_Patent_4057484.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  7. JMM_Patent_4085029.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  8. JMM_Patent_4159240.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  9. „Nie kradnij” – wywiad z prezesem PAFERE [online], www.mojeopinie.pl [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-14] (pol.).
  10. POMOST: California Chapter [online], www.poles.org [dostęp 2017-11-18].
  11. Polish Americans in California, vol. II. National Center for Urban Ethnic Affairs & Polish American Historical Association. California 1995.
  12. Adam Władysław Kiernik – „Renounce Yalta. A Full Report on the Worldwide Renounce Yalta Campaign – 1982 – 1986”.
  13. Historia PAFERE [online], www.pafere.org [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-06] (pol.).
  14. Mont Pelerin Society Directory [online], desmogblog.com [dostęp 2024-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-12].
  15. Założyciel i prezes PAFERE, Jan M. Małek, członkiem Mont Pelerin Society [online], pafere.org [dostęp 2024-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-16].
  16. Nagroda Jego Imienia bis [online], www.jozefmackiewicz.com [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-19] (pol.).
  17. About us – Polonia Institute [online], www.poloniainstitute.net [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-28] (ang.).
  18. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski dla Jana Michała Małka [online], www.prezydent.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.).
  19. Polonia 24 – Telewizja Polska S.A [online], www.tvp.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.), Wręczenie Krzyża Komandorskiego od 10 min. 52 s. filmu.
  20. Jan Michał Małek laureatem drugiej edycji Nagrody im. Fryderyka Bastiata [online], dzienniknarodowy.pl [dostęp 2018-05-25] (pol.).
  21. Nagroda im. Bastiata dla Jana Małka | proKapitalizm – Portal zwolenników wolności [online], prokapitalizm.pl [dostęp 2018-05-25] (pol.).
  22. Jan Michał Małek uhonorowany Nagrodą im. Bastiata | PAFERE [online], www.pafere.org [dostęp 2018-05-27] (pol.).