Jan Oort
Jan Hendrik Oort (ur. 28 kwietnia 1900 we Franeker, zm. 5 listopada 1992 w Lejdzie[1]) – holenderski astronom.
 Tablica pamiątkowa na domu, w którym urodził się Jan Oort (Franeker, Holandia) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Jego badania nad Układem Słonecznym oraz budową i pochodzeniem Drogi Mlecznej stanowią fundamentalny wkład w astronomię XX wieku.
Życiorys edytuj
Studiował w Groningen wraz z Jacobusem Kepteynem. W 1927 r. udowodnił na podstawie ruchów własnych gwiazd ruch obrotowy Drogi Mlecznej[2]. W 1935 r. został profesorem Uniwersytetu w Lejdzie na wydziale, którego kierownikiem był Ejnar Hertzsprung.
Fascynowały go fale radiowe pochodzące z przestrzeni kosmicznej. Po II wojnie światowej został pionierem radioastronomii.
W 1950 roku przedstawił hipotezę okołosłonecznego obłoku komet, który miałby się znajdować w odległości ok. 1 roku świetlnego od Słońca (tzw. Obłok Oorta).
W latach 50. otrzymał fundusze na nowy radioteleskop w Dwingeloo, we wschodniej części Holandii, mający służyć przeszukiwaniu centrum Wszechświata. W 1970 r. zbudowano w Westerbork większy teleskop (ang. the Westerbork Synthesis Radio Telescope), składający się ze współpracujących ze sobą 12 mniejszych teleskopów, przeznaczony do badania fal radiowych metodą interferometrii.
Odkrycia Oorta edytuj
- Obliczył, że odległość fragmentu Drogi Mlecznej, położonego w gwiazdozbiorze Strzelca, od Ziemi wynosi 30 000 lat świetlnych.
- Wykazał, że Droga Mleczna ma masę 100 miliardów razy większą od masy Słońca.
- W 1950 r. zasugerował, że komety pochodzą z określonego obszaru Układu Słonecznego, co zostało później udowodnione.
- Odkrył, że światło pochodzące z mgławicy Kraba jest spolaryzowane oraz tworzone przez promieniowanie synchrotronowe.
Nagrody i wyróżnienia edytuj
Nagrody:
- 1942 – Bruce Medal
- 1946 – Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego
- 1947 – Prix Jules-Janssen
- 1951 – nagroda Henry Norris Russell Lectureship przyznawana przez American Astronomical Society
- 1973 – tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[3]
- 1987 – Nagroda Kioto w dziedzinie nauk podstawowych[4]
Nazwane jego imieniem:
Przypisy edytuj
- ↑ Oort Jan Hendrik, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-04-11].
- ↑ J. H. Oort. Observational evidence confirming Lindblad’s hypothesis of a rotation of the galactic system. „Bulletin of the Astronomical Institutes of the Netherlands”. 3 (120), s. 275–282, 1927.
- ↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].
- ↑ Jan Hendrik Oort. Kyoto Prize. [dostęp 2018-10-01]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Jan Oort, astronom (Leiden University Library, kwiecień-maj 2000). lampje.leidenuniv.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-14)]. (ang.)