Jan Radziwoński

1796 - 1866 lekarz; pionier sztucznego wylęgu ryb; kolekcjoner

Jan Radziwoński (ur. 17 maja 1796 r. w Budzanowie, zm. 25 lipca 1866 r. w Krakowie[1]) – lekarz, kolekcjoner, filantrop, członek Towarzystwa Naukowego Krakowskiego[2], żołnierz Księstwa Warszawskiego i uczestnik Powstania Listopadowego, pionier sztucznego wylęgu ryb w Polsce.

Jan Radziwoński
Data i miejsce urodzenia

17 maja 1796
Budzanów

Data i miejsce śmierci

25 lipca 1866
Kraków

Zawód, zajęcie

lekarz, pionier sztucznego wylęgu ryb

Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie służył w wojsku Księstwa Warszawskiego. W latach 1816–1824 studiował medycynę w Wiedniu, gdzie przez 2 lata pracował jako asystent na tamtejszym uniwersytecie. W 1824 obronił pracę doktorską. W latach 1825–1866 był lekarzem domowym rodziny Potockich w Krzeszowicach. Zyskał sławę dobrego internisty i okulisty. W latach 1830–1831 służył jako lekarz wojskowy w oddziałach powstańców listopadowych. W 1849 r. zwiedził nowoczesną hodowlę pstrągów w Huningue koło Strasburga. Na jej wzór założył najpierw w Psarach k. Chrzanowa, a następnie w Dubiu k. Krzeszowic pierwszą na ziemiach polskich, a zarazem pierwszą w monarchii austriackiej, sztuczną wylęgarnię i hodowlę pstrągów. Był też autorem licznych publikacji naukowych na ten temat. Był też znawcą sztuki malarskiej. W czasie wyjazdów zagranicznych m.in. do Paryża, Wiednia i Londynu zgromadził znaczną kolekcję obrazów, głównie szkoły weneckiej i niderlandzkiej. Będąc bezdzietny całą tę kolekcję oraz znaczne zgromadzone fundusze (20 tys. zł) przeznaczył na stypendia uczniów krakowskich gimnazjów oraz studentów medycyny i historii Uniwersytetu Jagiellońskiego[3][4].

Przypisy edytuj

  1. Jan Radziwoński [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-03-14].
  2. TNK - Towarzystwo Naukowe Krakowskie [online], tnk.krakow.pl [dostęp 2023-03-14].
  3. Jan Radziwoński [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-03-14] (pol.).
  4. Redakcja, Pstrągi to ryby, które lubią głaskanie po brzuchu [online], Dziennik Polski, 11 czerwca 2011 [dostęp 2023-03-14] (pol.).