Jan Załuska
Jan Załuska (ur. 25 maja 1889 w Rachodoszczach, zm. 9–11 kwietnia 1940 w Katyniu) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Jan Załuska (1933) | |
 pułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9–11 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca OPL |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 25 maja 1889 w Rachodoszczach, w ówczesnym powiecie zamojskim guberni lubelskiej, w rodzinie Aleksandra i Agnieszki z Kowalków[1][2]. W 1905 uczestniczył w strajku szkolnym[3][4]. W 1908 ukończył Gimnazjum Towarzystwa Kultury Polskiej w Warszawie[3], a następnie Wydział Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie[3][4]. Od 1913 działał w Związku Strzeleckim w Zakopanem[3][4]. Ukończył kursy podoficerskie.
Od 4 sierpnia 1914 służył w I Brygadzie Legionów Polskich[3]. Dowodził plutonem 4 kompanii 2 pułku piechoty. Ranny pod Kuklami (1915) i dwukrotnie pod Studzienicą[3]. Po wyleczeniu z ran przeniesiony 1 sierpnia 1915 do 6 pułku piechoty na komendanta 3. kompanii. 6 lipca 1916 został ranny w czasie bitwy pod Kostiuchnówką[5]. W czasie służby w Legionach awansował na kolejne stopnie: chorążego (23 sierpnia 1915), podporucznika (11 listopada 1915) i porucznika (1 listopada 1916)[6][3]. Był autorem projektu pierwszej odznaki pamiątkowej 6 pp[7] oraz autorem wspomnienia pośmiertnego chorążego Stanisława Mitery, opublikowanego w pracy zbiorowej „Rok bojów na Polesiu”[8].
Po kryzysie przysięgowym wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej. Pełnił służbę w Obozie Ćwiczeń Wojsk Polskich Nr 6 w Zambrowie[9], a następnie był wykładowcą taktyki i dowódcą kompanii w Szkole Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej[3]. Tam opracował podręcznik „Taktyka”[10].
W Wojsku Polskim od 1 listopada 1918. Był komendantem Szkoły Podchorążych Piechoty w Chełmie. 12 listopada 1919 został dowódcą batalionu szkolnego w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy (do lipca 1920 w Poznaniu)[11]. Od 14 kwietnia do 1920 był hospitantem szkół wojskowych we Francji[12]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 322. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. Następnie pełnił służbę w Oficerskiej Szkole dla Podoficerów w Bydgoszczy na stanowisku dowódcy batalionu szkolnego, pozostając oficerem nadetatowym 37 pułku piechoty. W październiku 1924 został przesunięty na stanowisko dyrektora nauk[14][3]. 3 maja 1926 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 i 27. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15]. W listopadzie 1927 został przeniesiony do 82 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[16][3]. Od grudnia 1930 do 15 lipca 1938 był dowódcą 8 pułku piechoty Legionów w Lublinie[17][3][18]. 21 grudnia 1932 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1933 stopień pułkownika w korpusie oficerów piechoty i 3. lokatą[19]. Równocześnie pełnił funkcję przewodniczącego Koła Miejscowego Szóstaków, zrzeszenia o charakterze koleżeńsko-towarzyskim, opartym na silnych więzach wspólnej tradycji walk i pracy w myśl Idei i rozkazów Komendanta[20]. W czerwcu 1938 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie na stanowisko dowódcy Obrony Przeciwlotniczej.
20 września 1939 we Włodzimierzu dostał się do sowieckiej niewoli[21]. 28 października 1939 przebywał w Jużskim Obozie Jeńców[22]. W listopadzie lub na początku grudnia 1939 został przeniesiony do obozu w Kozielsku[22]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego (lista nr 015/2 z 5 kwietnia 1940)[22]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany[22]. Od 28 lipca 2000 spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
Od 23 kwietnia 1921 żonaty z Marią z Klimontowiczów[4], z którą miał troje dzieci: Jerzego, Tadeusza i Zofię[23][2].
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z dnia 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie na stopień generała brygady[24]. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6352 – 17 maja 1922[25][21]
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[26]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”[27]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie – 16 września 1922 „za udział w b. Legionach Polskich”[28]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928[29][30]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[4]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[4]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[4]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[4]
- Odznaka za Rany i Kontuzje
- Krzyż Pamiątkowy 6 pułku piechoty Legionów Polskich[31]
- „Pierścień Oficerski 6 pp Leg. Pol.”[32]
- Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)[33]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 1.
- ↑ a b Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 723.
- ↑ a b c d e f g h i j k Kolekcja GiO ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g h Łoza 1939 ↓, s. 358.
- ↑ VII Lista strat 1916 ↓, s. 24.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 11.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 339-340.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 483.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 542.
- ↑ Jan Załuska, Taktyka, Bydgoszcz – Warszawa – 1923, Księgarnia Wojskowa M.S.Wojsk.
- ↑ Szkic historyczny 1924 ↓, s. 21.
- ↑ Szkic historyczny 1924 ↓, s. 24.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 32.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 109 z 14 października 1924, s. 606.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926, s. 124.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 297.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 9.
- ↑ Odziemkowski 1993 ↓, s. 22.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1932, s. 467.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 603.
- ↑ a b Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 329.
- ↑ a b c d Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 338.
- ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 2.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 31.
- ↑ M.P. z 131 r. nr 132, poz. 199.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922, s. 681.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 405.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 213.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 348.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 197.
Bibliografia edytuj
- Załuska Jan. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.783 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-25].
- VII Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Legionów Polskich przy Departamencie Wojskowym NKN, 1916-10-01.
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kazimierz Ciastoń, Adam Lisiewicz, Edward Skarbek, Edward Wojciechowski: Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. T. 1: Tradycja. Warszawa: Komenda Koła 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich i Dowództwo 6 Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, 1939.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939.
- Janusz Odziemkowski: 8 Pułk Piechoty Legionów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt nr 27. ISBN 83-85621-15-6.
- Wielkopolska Szkoła Podchorążych Piechoty. Szkic historyczny z 55-ma ilustracjami. Jan Załuska (red.). Bydgoszcz: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1924.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje J. Załuski w zbiorach Biblioteki Narodowej - wersja cyfrowa na Polona.pl