Jan z Jičína

czeski reformator religijny, pionier husytyzmu

Jan z Jičína, niem. Johann von Jitschin (zm. po 1423) – czeski reformator religijny, jeden z pionierów husytyzmu.

Był synem rycerza czeskiego Jan z Jičina i jego nieznanej bliżej pierwszej małżonki. Około 1404 był uczniem Mikołaja z Drezna i otrzymał tytuł bakałarza, a w 1408 - tytuł mistrza sztuk wyzwolonych na Uniwersytecie Karola w Pradze. W tym czasie nawiązał też kontakty z reformatorami Kościoła. Zgodnie z relacją Jana Długosza, 15 lipca 1410 uczestniczył w bitwie pod Grunwaldem, pomagając królowi polskiemu Władysławowi II Jagielle w zamian za dobrodziejstwa uczynione ojcu Jana przez polskiego władcę.

W 1410 wraz z Janem Husem napisał dzieło De materia et forma. W dziele Anaxagoras Jan z Jičína rozważał problem gatunków literackich, postawiony przez Jana Husa w Quodlibet. Według Jana z Jičína: "Utrum materia prima est idem compositum in numero cum forma an informis" (Pierwotną materią jest zbiór różnorodnych form lub bezforemność). Rok później odpowiedział Michalowi Čížkowi z Malenic, że "Utrum universalia in essendo possunt suscipere predicacionem accidentalem" (Twierdzenia ogólne mogą powodować powstawanie przypadkowych hipotez).

W 1412 wygłosił w Kaplicy Betlejemskiej w Pradze pochwałę trzech zamordowanych reformatorów: Jana, Martina i Staška, jako pierwszych męczenników husytyzmu. Ta jego przemowa pt. Oni są świętymi zachowała się do dziś.

Był jednym z pierwszych kapłanów taboryckich (wymieniony jako taki w 1415 w Sezimovo Ústí). W Táborze, gdzie zwalczał kontrowersyjną grupę religijną adamitów, opublikował w 1421 wspólnie z Mikulášem Biskupcem pismo potępiające tezy pikardów, reprezentowane przez księdza Mikołaja i apelował do Jakubka ze Stříbra i Jana z Příbrami o rozstrzygnięcie kwestii eucharystii z pikardami. Ostatnia wzmianka o Janie z Jičína pojawiła się w 1423.

Jan z Jičína był dwukrotnie żonaty. W 1423 poślubił córkę swej macochy Elżbiety z Pilczy Ofkę, która wniosła mężowi w posagu dobra tyczyńskie. Po rychłym zgonie pierwszej małżonki w 1424, Jan ożenił się ponownie. Drugą żoną Jičínskiego została księżniczka opawska Agnieszka, córka Przemka I.

Bibliografia edytuj

  • Magistri Iohannis Hus Quodlibet, 1948
  • Robert Kalivoda: Husitská ideologie, 1961
  • Niemczyk K., Kilka uwag do genealogii Elżbiety Pileckiej-Granowskiej i jej rodziny [w:] Panic I. i Sperka J. (red.), Średniowiecze polskie i powszechne t. 1 (5), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 138-151.
  • Jurok J., Čeští husité a antihusité z Moravy v Polsku ve 14.-15. století [w:] Panic I. i Sperka J. (red.), Średniowiecze polskie i powszechne t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, s. 209-229.