Janis Rozentāls
Janis Rozentāls (ur. 18 marca 1866 w okolicach Saldusu, zm. 26 grudnia 1916 w Helsinkach[1]) – jeden z pierwszych łotewskich malarzy zawodowych, współtwórca stylu narodowego, krytyk i teoretyk sztuki.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 marca 1866 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 grudnia 1916 |
| Narodowość |
łotewska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
Życiorys edytuj
Był synem kowala[2]. Ukończył prywatną szkołę G. Krauzego, a następnie szkołę powiatową w Kuldydze. W wieku piętnastu lat, jako że jego rodzina była bardzo biedna, przeprowadził się do Rygi i zaczął samodzielnie pracować na swoje utrzymanie. Równocześnie uczył się w niemieckiej szkole rzemieślniczej. W 1888 roku jego rysunek otrzymał srebrny medal na międzyszkolnej wystawie w Petersburgu, co umożliwiło mu podjęcie studiów na Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Najpierw kształcił się tam w duchu akademizmu, następnie poznał malarstwo realistyczne i ukształtowany już styl rosyjskich pieriedwiżników[1]. W 1894 roku ukończył studia i otrzymał tytuł zawodowy malarza I stopnia[1]. Jego pracą dyplomową był obraz Из церкви (łot. No baznīcas), przedstawiający ludzi wychodzących z kościoła w Saldusie[3]. Dwa lata później przedstawił swoje prace na wystawie etnograficznej w Rydze wraz z kolegami z grupy Rūķis[1], która stawiała sobie za cel pokazywanie na obrazach życia ludu łotewskiego[2]. Na rozwój jego twórczości i stylu wpływ miała podróż do Sztokholmu w 1897 roku, gdzie na wystawie sztuki skandynawskiej mógł zapoznać się z twórczością miejscowych, ale również zachodnioeuropejskich malarzy. Kolejną podróż na zachód Europy odbył dzięki wsparciu Archipa Kuindżego, profesora petersburskiej akademii, który opłacał taki wyjazd dla swoich uczniów[1].
W 1899 roku wrócił na Łotwę i zamieszkał w Saldusie, zaś w 1901 roku ponownie osiadł na stałe w Rydze[3]. Był jedną z najbardziej wpływowych postaci lokalnego życia kulturalnego, jego ambicją były rozwój i modernizacja sztuki łotewskiej[3]. Rozentāls podejmował w swojej twórczości szeroką gamę tematów. Najczęściej tworzył portrety, ale jest również autorem realistycznych scen z życia łotewskiej wsi, pejzaży, obrazów fantastycznych inspirowanych folklorem i dzieł o tematyce religijnej[1]. Na przestrzeni kariery malarskiej inspirowały go zarówno realizm w malarstwie, jak i secesja, impresjonizm i neoklasycyzm[3]; odszedł od akademizmu w stronę symbolizmu i secesji[1]. Zajmował się również grafiką i ilustracją książkową[1].
W 1903 roku ożenił się z fińską śpiewaczką Elli Forssell[3], która następnie wielokrotnie była modelką pozującą do jego prac[2]. Małżonkowie wielokrotnie spędzali letnie miesiące w jej domu w Nummele, gdzie Rozentāls poznał wielu artystów fińskich[1]. Jego artykuły krytyczne i teoretyczne ukazywały się w Rydze na łamach pism „Vērotājs” i „Zalktis”[2].
Podczas I wojny światowej Rozentāls wyjechał z żoną do Helsinek. Osiedli na wyspie Kulosaari. Tam też malarz nieoczekiwanie zmarł w 1916 roku[1]. Jego szczątki zostały sprowadzone do Rygi w 1920 roku i pochowane na Cmentarzu Leśnym[1].
Upamiętnienie edytuj
W Rydze, w dawnym mieszkaniu malarza, znajduje się muzeum Janisa Rozentālsa i pisarza Rūdolfsa Blaumanisa[4]. Jego pomnik wzniesiono na terenie muzeum sztuki w Saldusie, które nosi jego imię[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Янис РОЗЕНТАЛЬ [online], paintings.lv [dostęp 2020-04-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-12].
- ↑ a b c d Janis Rozentāls (1866–1916). Art and Technique [online], lnmm.lv [dostęp 2020-04-30].
- ↑ a b c d e Janis Rozentāls 150 [online], [Latvia.eu], 17 marca 2016 [dostęp 2020-04-30] (ang.).
- ↑ Jaņa Rozentāla un Rūdolfa Blaumaņa muzejs » Memoriālo Muzeju Apvienība – [online] [dostęp 2020-04-30] (łot.).
- ↑ Mākslas zinātnieces Intas Pujātes lasījums J. Rozentāla 154. dzimšanas dienas atcerei [online], Jaņa Rozentāla Saldus vēstures un mākslas muzejs.