Jaskółka rdzawoszyja
Jaskółka rdzawoszyja[5] (Petrochelidon pyrrhonota) – gatunek małego wędrownego ptaka z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae). Zamieszkuje Amerykę Północną, zimuje w Ameryce Południowej. Bardzo liczny; nie jest zagrożony.
| Petrochelidon pyrrhonota[1] | |||
| (Vieillot, 1817) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
jaskółka rdzawoszyja | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1817 roku Louis Pierre Vieillot jako Hirundo pyrrhonota; jako miejsce typowe wskazał Paragwaj[2][6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Petrochelidon[7]. Wyróżnia się 4 podgatunki P. pyrrhonota[2][7]:
- P. p. pyrrhonota (Vieillot, 1817)
- P. p. ganieri (A.R. Phillips, 1986)
- P. p. tachina Oberholser, 1903
- P. p. melanogaster (Swainson, 1827)
Proponowane podgatunki hypopolia i aprophata nie są obecnie uznawane, jako zbyt mało odróżniające się od podgatunku nominatywnego, a minima włączono do melanogaster[2].
Morfologia edytuj
Długość ciała 12–15 cm, masa ciała 18–25 g. Krępe ciało, równo ścięty ogon, prawie kwadratowy. Czoło kremowe; ciemię oraz grzbiet niebieskoczarne, kuper rdzawy. Na grzbiecie widoczne białe kreski. Kasztanowate gardło graniczy z czarną piersią. Spód ciała matowy, boki oraz obroża szare. Obie płci podobne. U młodych ptaków czoło jest ciemniejsze, na gardle widać białe piórka. Długie skrzydła całkowicie zasłaniają ogon, widoczny dopiero w locie.
Zasięg występowania edytuj
Ameryka Północna, z wyjątkiem południowego wschodu oraz skrajnej północy. W zimie przebywa w Ameryce Południowej. Wędrujące ptaki spotykano nad morzem, karaibskich wyspach, a nawet na Ziemi Ognistej.
Poszczególne podgatunki w sezonie lęgowym zamieszkują[2][7]:
- P. p. pyrrhonota – Alaska, Kanada, zachodnie, północne i wschodnie USA oraz północno-zachodnia Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk).
- P. p. ganieri – południowo-środkowe USA.
- P. p. tachina – południowo-zachodnie USA i północno-wschodnia Kalifornia Dolna.
- P. p. melanogaster – skrajnie południowo-wschodnia Arizona i południowo-zachodni Nowy Meksyk do zachodniego i południowego Meksyku.
Proponowane podgatunki hypopolia i aprophata nie są obecnie uznawane, jako zbyt mało odróżniające się od podgatunku nominatywnego, a minima włączono do melanogaster[2].
Ekologia i zachowanie edytuj
- Środowisko
- Zasiedla otwarte tereny wiejskie i miejskie oraz góry. Większość lęgowej populacji jest związana właśnie z tworami człowieka.
- Zachowanie
- Często krąży na płasko rozłożonych skrzydłach.
- Rozród
- Sezon lęgowy ma miejsce głównie od kwietnia/maja do lipca/początku sierpnia[2]. Gniazduje w koloniach[8]. Gniazda w kształcie czary przymocowuje do ścian klifów; są zrobione ze zmieszanej śliny i błota, mogą tak wytrzymywać latami. W zniesieniu 1–6 jaj[8]. Ich wysiadywanie trwa 10–19 dni[8]. Pisklęta są w pełni opierzone po 20–26 dniach od wyklucia[8].
- Pożywienie
- Łapie w locie owady, sporadycznie zjada jagody z ziemi.
Status zagrożenia edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje jaskółkę rdzawoszyją za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na około 83 miliony osobników[8]. Trend liczebności ocenia się jako lekko wzrostowy[4] lub stabilny[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Petrochelidon pyrrhonota, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g Turner, A.: Cliff Swallow (Petrochelidon pyrrhonota). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ D. Lepage: Cliff Swallow Petrochelidon pyrrhonota. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
- ↑ a b Petrochelidon pyrrhonota, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows, martins (wersja: 2019-04-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-26].
- ↑ L.J.P. Vieillot, Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle Appliquée aux Arts..., t. 14, 1817, s. 519 (fr.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Cliff Swallow Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Andrew Gosler: Atlas Ptaków Świata. Multico Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo: Encyklopedia Ptaki. (mapy wyst.), Phil Benstead i inni. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).