Jaskinia na Biśniku
Jaskinia na Biśniku – jaskinia w pobliżu wsi Smoleń w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Pilica. Znajduje się w skale Biśnik, w orograficznie prawych zboczach Doliny Wodącej na Wyżynie Częstochowskiej[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Właściciel |
prywatny |
| Długość |
73[1] m |
| Deniwelacja |
+12 m[1] |
| Wysokość otworów |
410[1] m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny |
14[1] m |
| Ekspozycja otworów |
ku NW, NE, N |
| Data odkrycia |
znana od dawna |
| Ochrona i dostępność |
pomnik przyrody |
| Kod |
J.Cz.IV-04.18 |
Położenie na mapie gminy Pilica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  | |
 50°25′35″N 19°39′54″E/50,426389 19,665000
| |
Opis jaskini edytuj
Górna część jaskini powstała na pionowym pęknięciu przecinającym cała skałę Biśnik. Ma trzy otwory; dwa po północnej stronie na wysokości 4 m nad ziemią i jeden w południowo-wschodniej, pionowej ścianie. Wskutek rozmycia pęknięcie z czasem rozszerzyło się, tworząc szeroki korytarz przecinający całą skałę. Odbiega od niego ciasny tunelik. Na końcu jego odgałęzienia znajduje się okno skalne. Ta część jaskini jest sucha, silnie przewiewna i w większej części widna[3].
Dolna, położona nad ziemią część jaskini ma dwa otwory. Prawy otwór był bardzo mały, ale podczas prac archeologicznych wybrano jego namulisko na głębokość około 3 m, wskutek czego powstał tej wysokości wykop i próg. Za progiem tym znajduje się sala. Jej dno również wskutek wybrania namuliska obniżyło się, ale nieco mniej, niż przed otworem. W ścianie północnej części sali są dwa okna łączące ją z północną częścią jaskini. We wschodniej ścianie sali jest 1,5 m wysokości próg, a za nim niski przełaz do wschodniej części jaskini. Jest w niej niska komórka i skręcający na lewo korytarzyk. Doprowadza on do sali z polewami kalcytowymi. Są też boczne, ślepo kończące się odgałęzienia[3].
Lewy otwór jaskini znajduje się w wielkiej nyży. Podczas prac archeologicznych wybrano jego namulisko na głębokość 5 m, aż do spągu. Podczas tych prac odsłonięto dużą komorę. W niej również wybrano namulisko na głębokość 4 m, nie dostając się do spągu[3].
We wstępnych partiach jaskini nacieki są ubogie. Więcej ich jest w partiach tylnych, ale są nieco zniszczone. Są to polewy mleka wapiennego, niewielkie stalaktyty, oraz kalcytowe żebra krasowe i kaskady. Wstępne części jaskini są pod wpływem środowiska zewnętrznego, jest w nich silny przewiew i zimą przemarzają. Dalsze części jaskini są bardziej wilgotne, przewiew jest dużo mniejszy, znacznie mniejsze są też różnice temperatury w zimie i lecie. Na ścianach oświetlonych części jaskini rozwijają się glony. Dalsze partie są całkowicie ciemne. W wielu miejscach na organicznych resztkach rozwija się pleśń. Ze zwierząt obserwowano duże ilości muchówek i motyli oraz pająka sieciarza jaskiniowego. W dalszych partiach znaleziono dużego chrząszcza z grupy biegaczy. Zimą w jaskini hibernują pojedyncze nietoperze[3].
Historia poznania edytuj
Jaskinia na Biśniku znana jest od dawna. Po raz pierwszy opisał ją Kazimierz Kowalski w 1951 r. jako dwie oddzielne jaskinie; część górną jako Schronisko na Biśniku koło Smolenia górne, część dolną jako właściwą Jaskinię na Biśniku[4]. Jest to jednak jedna jaskinia, i już w 1986 A. Górny i M. Szelerewicz to dostrzegli[5]. Od dawna jej namulisko było przekopywane, już Kowalski w swoim opisie podaje, że były w niej liczne „dzikie wykopy”. Znajdywano w niej skamieniałe kości, a na powierzchni skorupy glinianych naczyń[4]. Obecnie jaskinia jest ważnym stanowiskiem archeologicznym. Systematyczne badania naukowe prowadzone są w niej od 1992 r. W grudniu 1998 r. zamknięto jej otwór metalową kratą, która co jakiś czas przez nieznanych sprawców jest przepiłowywana, lub podkopywana[3].
Najstarsze znaleziska wydobyte z namuliska jaskini datuje się wstępnie się na ok. 270 tysięcy lat (wyniki tych badań wymagają potwierdzenia). Intensywne osadnictwo na tym terenie istniało z przerwami do czasów średniowiecza, kiedy to jaskinia w masywie Biśnika służyła jako tymczasowe schronienie. Dzięki badaniom archeologicznym poznano życie ludzi od środkowego paleolitu po czasy współczesne. Jaskinię zamieszkiwał Homo erectus[6]. Wydobyto i opisano także ogromne ilości kości zwierzęcych, a charakter wydobytych osadów pozwala na opisanie warunków jakie panowały na tych terenach w dawnych epokach[7].
.jpg)
.jpg)
W masywie Biśnika znajduje się jeszcze Jaskinia Psia o długości około 80 m i meandrującym kształcie[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Jaskinia Na Biśniku, [w:] Epimenides [online], Sopocki Klub Taternictwa Jaskiniowego.
- ↑ Praca zbiorowa, Jura Krakowsko-Częstochowska. Informator turystyczny, Ogrodzieniec: Związek Gmin Jurajskich, 2018, ISBN 978-83-947430-8-6.
- ↑ a b c d e Adam Polonius, Jaskinia na Biśniku, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-04-28].
- ↑ a b K. Kowalski, Jaskinie Polski, tom. 1, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951.
- ↑ M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK Kraj, 1986, s. 200.
- ↑ Krzysztof Łapiński, Praludzie zawędrowali na tereny Polski już 800 tys. lat temu, [w:] PAP Polska nauka [online], Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego [dostęp 2018-01-21].
- ↑ Krzysztof Cyrek (red.), Jaskinia Biśnik: rekonstrukcja zasiedlenia jaskini na tle zmian środowiska przyrodniczego, Toruń: Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2002, ISBN 83-231-1448-X.
- ↑ Adam Polonius, Jaskinia Psia, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-01-14].