Jaworze (gmina)
Jaworze – gmina wiejska w południowej części województwa śląskiego, w południowo-zachodniej części powiatu bielskiego, na granicy z powiatem cieszyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim.
| gmina wiejska | |||||
 Urząd gminy w Jaworzu | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2402062 | ||||
| Wójt |
Anna Skotnicka-Nędzka (p.o) | ||||
| Powierzchnia |
21,13 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
342,4 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
33 | ||||
| Kod pocztowy |
43-384 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SBI | ||||
Adres urzędu: ul. Zdrojowa 8243-384 Jaworze | |||||
Położenie na mapie powiatu_-_Jaworze.png)
| |||||
| 49°47′35″N 18°57′01″E/49,793056 18,950278 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Gmina położona jest w krainie historycznej Śląska Cieszyńskiego i przynależy do euroregionu Śląsk Cieszyński.
Jaworze znajduje się w strefie obejmującej zurbanizowany obszar Aglomeracja bielska i graniczy z jej śródmiejską częścią tj. miastem Bielsko-Biała.
Siedzibą i jedyną wsią gminy jest licząca sobie ponad 700 lat podgórska osada rolniczo–turystyczna Jaworze, które obejmuje swym zasięgiem cztery przysiółki:
- Jaworze Średnie,
- Jaworze Górne,
- Jaworze Nałęże,
- Jaworze Dolne.
Według rejestru TERYT do gminy należy także osada Błatnia.
Według danych z 2018 roku[2] gminę zamieszkiwały 7299 osoby.
Geografia edytuj
Gmina Jaworze położona jest w obrębie Pogórza Cieszyńskiego u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m n.p.m.) znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające zalesione stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Wysokiego (756 m) tworzą urocze tło dla położonej na pagórkach gminy. Przez miejscowość Jaworze przepływają potoki Szeroki i Wysoki natomiast przez Jaworze Nałęże przepływa potok Jasienica zwana również potocznie Jesionka.
Gmina znana jest z walorów uzdrowiskowych, na tym terenie w XIX wieku odkryto źródła wody bogate w sole jodo-bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych. Na terenie Jaworza funkcjonują obiekty wczasowo-rekreacyjne, liczne ścieżki rowerowe i narciarskie.
Według podziału na jednostki fizycznogeograficzne (Jerzy Kondracki, 1978) klasyfikacja obszaru gminy przedstawia się następująco:
- prowincja: Karpaty i Podkarpacie
- podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
- makroregion: Beskidy Zachodnie
- mezoregion: Beskid Śląski
- makroregion: Pogórze Zachodniobeskidzkie
- mezoregion: Pogórze Śląskie
Pod względem podziału geobotanicznego (Szafer, Zarzycki, 1977) gmina Jaworze należy do:
- prowincja: Górska Środkowoeuropejska
- podprowincja: Karpacka
- dział: Karpaty Zachodnie
- okręg: Beskidy
- podokręg: Śląsko-Babiogórski
- podokręg: Pogórze Wapienne
Struktura powierzchni edytuj
Według danych z roku 2002[3] gmina Jaworze ma obszar 21,32 km², w tym:
- użytki rolne: 39%
- użytki leśne: 51%
Gmina stanowi 4,66% powierzchni powiatu.
Demografia edytuj
Dane z 31 grudnia 2012[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 6883 | 100 | 3502 | 50,9 | 3381 | 49,1 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
325,7 | 165,7 | 160,0 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Jaworze w 2014 roku[4].
Sąsiednie gminy edytuj
Gmina graniczy od południa z gminą Brenna w powiecie cieszyńskim i od północy z gminą Jasienica w powiecie bielskim, a od wschodu z miastem Bielsko-Biała.
Przebieg granic gminy Jaworze jest następujący: od północy granica gminy w zasadzie pokrywa się z linią kolejową Bielsko-Biała – Cieszyn. Po przekroczeniu potoku Rudawka granica zbiega w kierunku południowo-wschodnim przecinając ul. Bielską. Następnie wzdłuż ul. Średniej dochodzi do skrzyżowania z ul. Kolonia Dolna, od którego odbija w kierunku kompleksu leśnego otaczającego stadion w Wapienicy. Skrajem kompleksu leśnego przebiega na południe wzdłuż ul. Światopełka, a następnie Storczyków i Rumiankową, dochodząc w pobliże ul. Zapora, od której odbija w kierunku grzbietu górskiego Wysokiego i Przykrej, omijając szczyt Palenicy. Grzbietem Wysokiego i Przykrej granica dochodzi do przełęczy pod Przykrą, od której odbija przecinając źródliska potoku Błatnia od polany pod Stołowem. Polana ta biegnie ku szczytowi Błatni omijając go od strony północno-wschodniej i zbiega w dół w kierunku źródła Bartek, w którym bierze początek jeden z potoków będących dopływem Jasionki. Potokiem tym granica dochodzi do Jasionki, którą biegnie otaczając na niewielkim odcinku rozległą polanę na stokach Czupla, aż do ul. Jeżynowej. Następnie wzdłuż ulic: Jeżynowa, Myśliwska i Cisowa biegnie w kierunku północno-wschodnim do potoku Szerokiego, od którego odbija przecinając ul. Zaciszną w kierunku linii kolejowej Bielsko-Biała–Cieszyn.
Wójtowie Gminny edytuj
W przeszłości funkcja wójta przyjmowała różne nazwy. Pierwsze byli wójtowie, następnie przełożeni gminy, a potem kolejno naczelnicy gmin, przewodniczący prezydium gminnej rady narodowej, przewodniczący prezydium gromadzkiej rady narodowej, naczelnicy gminy oraz aktualnie wójtowie[5].
Lista Wójtów Gminy Jaworze edytuj
| imię i nazwisko | lata pracy |
|---|---|
| Jan Wieja | 1783–1784 |
| Adam Chrumozik | 1789–1791 |
| Teschler Paweł | 1791–1793 |
| Jerzy Wiencek | 1794–1801 |
| Jan Fabich | 1801–1803 |
| Jerzy Schlauer | 1803–1810 |
| Jerzy Miklar | 1811–1817 |
| Paweł Błahut | 1817–1819 |
| Adam Holeksa | 1819–1825 |
| Andrzej Stefko | 1825–1831 |
| Jan Tyrna | 1846– |
| Jerzy Mikler | 1855– |
| Paweł Dawid | 1873–1888 |
| Binek Paweł | 1888–1903 |
| Andrzej Ryrych | 1903–1916 |
| Paweł Krehut | 1916–1922 |
| Adam Binek | 1922–1925 |
| Paweł Krehut | 1925–1926 |
| Jan Lasota | 1926–1932 |
| Józef Kobiela | 1932–1938 |
| Adam Binek | 1938–1945 |
| Andrzej Foniok | 1945– |
| Jan Głowacki | 1945–1947 |
| Michał Ziemiański | 1947– |
| Robert Niesyt | IV–V.1947 |
| Jan Paszek | 1947 |
| Roman Krok | 1947–1948 |
| Gabriel Bożek | 1948–1951 |
| Emil Pasterny | 1951–1952 |
| Józef Gańczarczyk | 1952–1954 |
| Władysław Wyroba | 1955–1958 |
| Rudolf Sztafa | 1958–1965 |
| Józef Kobiela | 1965–1970 |
| Ludwik Płonka | III–IV1970 |
| Fryderyka Brachaczek | V–IX 1970 |
| Jan Bieniek | 1970–1972 |
| Roman Przybyła | 1973–1976 |
| Jan Brudny | 1977–1978 |
| Jan Batelt | 1978–1985 |
| Roman Greń | 1985–1990 |
| Stanisław Rajba | 1990–1991 |
| Paweł Mularz | 1991–1994 |
| Czesław Wierzbicki | 1994–2002 |
| Zdzisław Bylok[6] | 2002–2014 |
| Radosław Ostałkiewicz[7] | 2014–2023 |
| Anna Skotnicka-Nędzka[8] | 2023– |
Przypisy edytuj
- ↑ w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b Growlit: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS. [dostęp 2018].
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Gmina Jaworze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Jadwiga Roik, Dzieje Jaworza na przestrzeni wieków [online], web.archive.org [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-22].
- ↑ Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP - Zmarł Zdzisław Bylok - były Wójt Jaworza [online], sgurp.pl [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).
- ↑ Wójt Jaworza wypadł z okna hotelu na Sardynii. Zginął na miejscu [online], TVN24, 9 maja 2023 [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).
- ↑ l, Anna Skotnicka-Nędzka wyznaczona na osobę pełniącą funkcję Wójta Gminy Jaworze [online], Gmina Jaworze [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).