Jaxa (państwo)

Jaxa – państwo ze stolicą w dzisiejszym Ałbazinie, w guberni amurskiej stworzone w XVII wieku.

Jaxa

1665–1685
Stolica	Ałbazin
Ostatni władca	Nicefor Czernichowski
Utworzenie państwa przez polskich uchodźców	1665
Zajęcie przez Cesarstwo Chińskie	1685

Chińskie wojska szturmujące Ałbazin w 1685 roku

XVIII-wieczna francuska mapa Chin sporządzona przez D’Anvillea, gdzie Ałbazin oznaczony jest jako Jaxa

Nazwa

Nazwa państwa wywodziła się od nazwy drewnianej twierdzy Jaxa zbudowanej przez Nicefora Jaxa-Czernichowskiego na miejscu zniszczonego przez Chińczyków Ałbazina. Według źródeł chińskich, jeszcze przed powstaniem Ałbazina miejsce nosiło nazwę zanotowaną w piśmie chińskim jako 雅克萨 (yakesa), od mandżurskiego wyrazu oznaczającego „półkolistą zatokę na podmytym brzegu rzeki”.

Historia

Założycielem i jedynym władcą był Nicefor Czernichowski, polski zesłaniec rodem z Wołynia. W roku 1665, w odwecie za zgwałcenie córki, Czernichowski wraz z kozakami syberyjskimi zamordował Ławrientija Obuchowa, wojewodę ilimskiego. Zabójcy schronili się nad Amurem, na pograniczu ziem Tunguzów i Daurów, gdzie odbudowali opuszczoną warownię Ałbazino. Stworzono państwo, utrzymujące kontakty dyplomatyczne z Chinami. W 1685 Jaxa stała się częścią Chin.

Historię Jaxy opisał unicki mnich, opat Hermogenes. Do dziś w Ałbazinie znajduje się obraz Matki Boskiej Ałbazińskiej, przywiezionej tam przez Hermogenesa. Potomków Nicefora po kądzieli spotkał na Syberii autor biografii Traugutta, Marian Dubiecki.

Bibliografia

• Witold Stanisław Michałowski: My Euroazjaty. 6 czerwca 2005. [dostęp 2010-04-04].
• Sławek Zagórski: Polskie imperium na Dalekim Wschodzie. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-10)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Marek Matecki: Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami. 11 maja 2016. [dostęp 2018-12-23].

Literatura dodatkowa

• Marian Dubiecki, Obrazy i studia historyczne, Kraków 1884
• Wojciech Sulewski, Konterfekty dziwnych Polaków, Iskry, Warszawa 1973