Jean-Pierre de Crousaz

Jean-Pierre de Crousaz (ur. 1663 w Lozannie, zm. 1750) – szwajcarski teolog i filozof, kartezjanista, znany bardziej ze swoich listów z komentarzami niż z opublikowanych prac.

Był wszechstronnym człowiekiem, a jego liczne prace poświęcone szerokiemu spektrum tematów stały się bardzo głośne i modne za jego czasów, później jednak zostały zapomniane. Częściej postrzegany i doceniany jest jako inicjator niż twórca, przede wszystkim dlatego, że jego główną zasługą było rozpropagowanie w Lozannie kartezjanizmu w opozycji do panującego tam dotychczas arystotelizmu.

Życiorys edytuj

Studiował w Genewie, Lejdzie oraz w Paryżu, po czym pracował jako profesor filozofii i matematyki na Akademii w Lozannie. Był rektorem tej uczelni cztery razy, zanim, w roku 1724, teologiczne spory skłoniły go do rezygnacji i przyjęcia katedry filozofii i matematyki w Groningen. W roku 1726 mianowano go wychowawcą i nauczycielem Fryderyka, młodego księcia Hesji-Kassel. W roku 1735 powrócił do Lozanny zabezpieczony na życie dobrą emeryturą. W 1737 roku został przywrócony na swoją stara katedrę, którą zachował aż do śmierci.

Edward Gibbon, relacjonując swój pierwszy pobyt w Lozannie (1752-1755), pisze w swojej autobiografii: Logika de Crousaza przygotowała mnie do zapoznania się zarówno z jego mistrzem, Lockiem, jak i jego przeciwnikiem, Baylem.

Wybrane dzieła edytuj

Nouvel Essai de logique (1712)
Géométrie des lignes et des surfaces rectilignes et circulaires (1712)
Traité du beau (1714)
Examen du traité de la liberté de penser d’Antoine Collins (1718)
De l’éducation des enfants (1722, dedykowany ówczesnej Księżniczce Walii)
Examen du pyrrhonisme ancien et moderne (1733, atak skierowany w stronę Pierre’a Bayla)
Examen de l’essai de M. Pope sur l’homme (1737, atak na teorię Leibniza w poemacie Aleksandra Popa Wiersz o człowieku)
Logique (6 vols., 1741)
De l’ésprit humain (1741)
Réflexions sur l’ouvrage intitulé: La Belle Wolfienne (1743)

Bibliografia edytuj

Chisholm, Hugh, ed (1911). „Crousaz, Jean Pierre de”. Encyclopædia Britannica (Eleventh ed.). Cambridge University Press.

Linki zewnętrzne edytuj

Dzieła de Crousaza w serwisie Open Library (ang.)