Jelena Mołochowiec
Jelena Iwanowna Mołochowiec z domu Burman, ros. Елена Ивановна Молоховец (ur. 28 kwietnia?/10 maja 1831 w Archangielsku, zm. 11 grudnia 1918 w Piotrogrodzie[1]) – rosyjska pisarka i autorka książek kucharskich.
| Data i miejsce urodzenia |
10 maja 1831 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 grudnia 1918 |
| Zawód, zajęcie |
pisarka |
Życiorys edytuj
Urodziła się w Archangielsku jako Jelena Burman, córka carskiego urzędnika Iwana Jermołajewicza Burmana i Jekatieriny Dimitrijewny[2]. Wcześnie osierocona trafiła pod opiekę babki i dzięki niej rozpoczęła naukę w Instytucie Szlachetnie Urodzonych Panien w Sankt Petersburgu[3]. Naukę ukończyła z wynikiem celującym w roku 1848, za co otrzymała egzemplarz Biblii i złotą bransoletkę, a następnie powróciła do Archangielska[3]. Po ślubie z architektem Francem Francewiczem Mołochowcem wyjechała do Kurska, gdzie jej mąż pracował na stanowisku urzędniczym niskiej rangi (sekretarz kolegialny)[4]. W Kursku Jelena Mołochowiec napisała książkę kucharską, którą w 1860 zaniosła osobiście do Komitetu Cenzury[4]. Sukces książki wpłynął korzystnie na sytuację rodziny, która w roku 1866 przeniosła się do Sankt Petersburga. W stolicy Rosji Jelena zafascynowała się prawosławnym mistycyzmem i tej tematyce poświęciła kolejne publikacje[3].
Owocem związku z Francem Mołochowcem było dziesięcioro dzieci (ośmioro zmarło w dzieciństwie, Jelenę przeżyło dwóch synów – Anatolij i Leonid)[4]. Zmarła w grudniu 1918 z powodu zaburzeń pracy serca (według innej wersji z powodu niedożywienia) i 15 grudnia została pochowana w Piotrogrodzie[4].
Twórczość edytuj
Najbardziej znane z dzieł Mołochowiec – książka kucharska Podarok mołodym choziajkam ili sriedstwo k umieńszeniju raschodow w domaszniem choziajstwie (Prezent dla młodych gospodyń albo sposoby na zmniejszenie wydatków w gospodarstwie domowym) ukazało się po raz pierwszy w 1861 roku w Kursku[3]. Autorka nie ujawniła wtedy przed czytelnikami swojej tożsamości, posługując się inicjałami Е. М…цъ[5]. Pierwsze wydanie zawierało ponad 1500 przepisów. Oprócz gotowych receptur w książce zamieszczono wiele informacji dotyczących zasad racjonalnego prowadzenia gospodarstwa domowego, kalkulowania kosztów posiłków i praktyczne porady dotyczące poprawienia smaku potraw[4]. Jeszcze za życia autorki książka doczekała się 29 wydań, w łącznym nakładzie ponad 300 tysięcy egzemplarzy. W kolejnych wydaniach liczba przepisów wzrosła do 4500[3]. Po rewolucji bolszewickiej dzieło Mołochowiec straciło na znaczeniu, zarzucano mu dekadentyzm. Większość przepisów zawartych w dziele Mołochowiec było przeznaczone dla kuchni w zamożnych domach, które nie doświadczały deficytu produktów spożywczych. Mimo to ukazujące się w latach 30. w Moskwie książki kucharskie zawierały receptury przepisane z Podaroku mołodym choziajkam...[1].
Prezent dla młodych gospodyń... jest uważany za klasyczną książkę kucharską kuchni rosyjskiej[6]. Rosyjski pisarz Jewgienij Zamiatin, który w 1931 wyjechał z ZSRR pisał, że najchętniej czytanymi przez emigrację rosyjską książkami były poezje Puszkina i dzieło Jeleny Mołochowiec[2].
W okresie petersburskim powstały kolejne utwory Mołochowiec: Gołos russkoj żenszcziny, po powodu gosudarstwiennogo i duchowno-rieligiozno-nrawstwiennogo wozrożdienija Rossii (Głos rosyjskiej kobiety, o państwowym i duchowo-religijno-moralnym odrodzeniu Rosji), W zaszczitu prawosławno-russkoj siemji (W obronie prawosławno-rosyjskiej rodziny), a także Monarchizm, nacyonalizm i prawosławije (Monarchizm, nacjonalizm i prawosławie)[1].
Upamiętnienie edytuj
Poeta Arsienij Tarkowski, który w 1957 wydał poemat Jelena Mołochowiec, potępił w nim autorkę władającą dziesiątkami tysięcy rosyjskich dusz, uznając jej dzieło za przykład burżuazyjnego sposobu myślenia[2]. W 2014 w Moskwie ukazało się wznowienie dzieła Mołochowiec, w nowym opracowaniu[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d МОЛОХОВЕЦ, Елена Ивановна [online], mke.su [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b c Maria Pirogowska. Предисловие. „Молоховец Е. И., Подарок молодым хозяйкам”, s. 6-7, 2015.
- ↑ a b c d e "Кухарка" кулинарного государства [online], rg.ru [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b c d e Елена Молоховец: издала кулинарную книгу и умерла от голода [online], godliteratury.ru [dostęp 2022-01-03].
- ↑ Z powodu licznych plagiatów Prezentu w kolejnych wydaniach książki Mołochowiec ujawniła swoje personalia
- ↑ Darra Goldstein: Russia. W: Solomon H. Katz (red.): Encyclopedia of Food and Culture. T. 3. Thomson-Gale, 2003, s. 218. ISBN 0-684-80568-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- МОЛОХОВЕЦ, Елена Ивановна [online], mke.su [dostęp 2022-01-01].