Jerzy Morawski (polityk)
Jerzy Morawski (ur. 11 sierpnia 1918 w Warszawie, zm. 4 lutego 2012 tamże[1][2]) – polski ekonomista, polityk komunistyczny, sekretarz Komitetu Centralnego PZPR w latach 1955–1956 i 1957–1960 (jeden z trzech tzw. młodych sekretarzy), członek Biura Politycznego KC PZPR w latach 1956–1960, ambasador PRL w Wielkiej Brytanii w latach 1964–1969. Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 sierpnia 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lutego 2012 |
| Ambasador PRL w Wielkiej Brytanii | |
| Okres |
od 15 września 1964 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji | |
| Okres |
od 1945 |
| Przynależność polityczna |
Polska Partia Robotnicza / Polska Zjednoczona Partia Robotnicza |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Syn Jerzego i Marii[1] z Kłosowskich[3]. Urodził się na Lesznie w Warszawie w rodzinie robotniczej wyznania katolickiego. Jego ojciec był elektrotechnikiem. W 1934 został członkiem Komunistycznego Związku Młodzieży Polski (w organizacji tej działał do jej rozwiązania w 1938)[4]. Uzyskał wykształcenie ekonomiczne na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów był sekretarzem Zarządu Głównego Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”. Był członkiem Polskiej Partii Robotniczej od jej powstania w 1942, był redaktorem podziemnego organu Komitetu Centralnego PPR „Trybuny Wolności”[5]. Od lipca 1944 do stycznia 1945 zasiadał w sekretariacie KC PPR[4]. W czasie powstania warszawskiego służył w oddziale informacyjno-propagandowym Armii Ludowej[6], gdzie zajmował się redagowaniem czasopisma pt. Armia Ludowa[7].
Od lutego do czerwca 1945 był przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Walki Młodych. W latach 1946–1948 sprawował funkcję wiceprzewodniczącego ZWM. W latach 1948–1950 był z kolei wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. W 1948 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, został zastępcą członka Komitetu Centralnego (którym był do 1950). Następnie do 1952 pełnił funkcję sekretarza ds. propagandy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu, w latach 1952–1954 był zastępcą kierownika Wydziału Propagandy KC, a następnie do 1956 kierownikiem Wydziału Propagandy i Agitacji KC. Od marca 1954 do czerwca 1964 zasiadał w KC PZPR, od marca 1955 do stycznia 1960 będąc jego sekretarzem[4] (należał do grupy tzw. młodych sekretarzy, obok Władysława Matwina i Jerzego Albrechta). Od 21 października 1956 do października 1960 członek Biura Politycznego KC PZPR (od grudnia 1956 do marca 1957 przewodniczący Komisji ds. Młodzieży KC PZPR, od maja 1957 odpowiadał w BP za oświatę[8]). W latach 50. był uważany za jednego z nieformalnych przywódców puławian – grupy wewnątrz PZPR, która zamierzała dokonać w Polsce liberalizacji systemu stalinowskiego[9][10].
W latach 1945–1965 poseł kolejno do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji[5]. Od maja do lipca 1956 był redaktorem naczelnym „Trybuny Ludu”. W latach 1959–1964 był wiceprezesem Najwyższej Izby Kontroli, a w latach 1964–1969 był ambasadorem PRL w Wielkiej Brytanii[4].
Życie prywatne edytuj
Jego pierwszą żoną była Hanna z domu Rozenberg (1918–1995), przedwojenna działaczka komunistyczna[11], pochodzenia żydowskiego, uczestniczka powstania warszawskiego (w Batalionie im. Czwartaków) pseudonim „Krysia”, „Hanka”[12]. Małżeństwo zawarli w Kościele św. Krzyża w Warszawie 13 września 1939 r.[3] Drugą żoną została Irena Tarłowska[13], właśc. Szenberg (1918–1991), działaczka komunistyczna żydowskiego pochodzenia, uciekinierka z getta warszawskiego[11]. Pochowany wraz z drugą żoną i rodzicami na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A4-2-8)[14].
Odznaczenia edytuj
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[15]
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1986)[16]
- Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)[17]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Jerzy Morawski. rejestry-notarialne.pl.
- ↑ Nekrolog w „Gazecie Wyborczej” [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b Akt urodzenia Jerzego Morawskiego z dnia 21 lutego 1919 r., Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Narodzenia NMP w Warszawie-Leszno, akt nr 67/1919, Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie [dostęp 2023-03-12].
- ↑ a b c d Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b Profil na stronie Biblioteki Sejmowej [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Profil na stronie 1944.pl [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Paweł Rzewuski, „Armia Ludowa” – komunistyczna prasa z powstania warszawskiego [online], histmag.org, 19 sierpnia 2013 [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Zbigniew Osiński, Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989: uwarunkowania organizacyjne oraz ideologiczno-polityczne, Lublin 2010, s. 90.
- ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW", 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
- ↑ Jerzy Morawski (11 VIII 1918 – 4 II 2012) [online], wyborcza.pl, 1 listopada 2012 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b Barbara Engelking, Żydzi i komuniści w okupowanej Warszawie [w:] Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), s. 83.
- ↑ Profil Hanny Morawskiej na stronie 1944.pl [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Weronika Mirowska, Mam odwrócić głowę? – rozmowa z Marianem Turskim, „PRESS” 11–12/2021.
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie [dostęp 2020-10-26].
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”).
- ↑ Odznaczeni Warszawskim Krzyżem Powstańczym, „Stolica”, nr 43, 26 października 1986, s. 21.
- ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami, „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
Bibliografia edytuj
- Leksykon Historii Polski z 1995.