Jewhenija Jaroszynska
Jewhenija Iwaniwna Jaroszynska, ukr. Євгенія Іванівна Ярошинська (ur. 18 października 1868 w Czuńkiwie, zm. 21 października 1904 w Czerniowcach) – ukraińska pisarka, tłumaczka, etnografka, folklorystka, pedagog, działaczka społeczna na Bukowinie.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, tłumaczka, etnografka, folklorystka, pedagog |
Życiorys edytuj
W jej domu rodzinnym rozmawiano po ukraińsku, ale Jaroszynska uczyła się po niemiecku, ponieważ Bukowina była wówczas częścią monarchii austro-węgierskiej. Po ukończeniu nauki w gimnazjum w Czerniowcach przez 14 lat uczyła we wsiach Bukowiny. Przy okazji nagrywała pieśni ludowe. Ich zbiór (450 zapisów) ukazał się w 1972 jako Narodni pisni z-nad Dnistra (Pieśni ludowe z Dniestru). Autorka otrzymała od Towarzystwa Geograficznego srebrny medal oraz nagrodę w wysokości 500 rubli[1].
Była aktywną członkinią ukraińskiego ruchu feministycznego[2]. We współpracy z ukraińską partią radykalną i Nataliją Kobrynską 1 września 1891 w Stryju zorganizowała wiec feministek. Przybyło na niego 40 kobiet z Galicji i Bukowiny[3].
Zmarła na zapalenie otrzewnej w szpitalu w Czerniowcach, gdzie została pochowana[2].
Twórczość literacka i publicystyczna edytuj
W 1886 zaczęła publikować[2]. Zadebiutowała na łamach niemieckojęzycznego pisma[1]. Ukraińskiego musiała się nauczyć[4]. Jej opowiadania i teksty ukazywały się w czasopismach „Zoria”, „Literaturno-naukowyj wistnyk”, „Dzwinok”, „Bukowyna”, „Narod”, „Bat'kiwszczyna”[2]. W 1902 opublikowała realistyczną powieść Perekynczyky ukazującą obraz ukraińskiej kobiety i jej pozycji, wpisując wymowę feministyczną w ideę narodową[5]. Oprócz tego napisała dwie powieści (Ponad Dnistrom i Rożi a terne), kilkadziesiąt opowiadań, esejów, utwory dla dzieci, traktaty folklorystyczne i etnograficzne. Przygotowała zbiory pieśni ludowych i tłumaczenia. Pozostawiła korespondencję[1].
Blisko współpracowała z Nataliją Kobrynską. W pierwszym numerze ukazującego się w latach 1893–1896 czasopisma „Nasza dola”, redagowanego przez Kobrynską, opublikowano m.in. przemowę dotyczącą praw kobiet autorstwa Jaroszynskiej[6]. Prace Jaroszynskiej publikowano na łamach prasy radykalnej. Pisała m.in. na temat zależności wiejskich kobiet od mężów oraz codzienności ruskich chłopek na Bukowinie[3].
Upamiętnienie edytuj
Główna ulica w jej rodzinnej wsi oraz miejscowa szkoła noszą jej imię. W 2004 w centrum Czuńkiwa odsłonięto tablicę pamiątkową. Znajduje się w pobliżu osiedla, na którym mieszkała pisarka[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Інна Мочарник, Євгенія Ярошинська: феміністична просвіта на Буковині [online], Гендер в деталях [dostęp 2022-03-24].
- ↑ a b c d Євгенія Іванівна Ярошинська. Державний архів Чернівецької області [online], cv.archives.gov.ua [dostęp 2022-03-24].
- ↑ a b Ryszard Tomczyk, Rusinki (Ukrainki) w austriackiej Galicji. Pomiędzy konserwatyzmem a radykalizmem, „Przegląd Zachodniopomorski”, 27 (2), 2012, s. 89–111.
- ↑ НАШЕ (тексти пісень) - Із фольклористичної спадщини Євгенії Ярошинської [online], nashe.com.ua [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Lidia Stefanowska, Paradoksy ukraińskiego feminizmu przełomu XIX i XX wieku, [w:] Katarzyna Jakubowska-Krawczyk (red.), Kobieta we współczesnej kulturze ukraińskiej, Warszawa 2013, s. 11–19 [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Julia Kupidura, Emancypacja drogą do wolności. Działalność ukraińskich aktywistek społecznych dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Jarosław Ławski (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet, t. 1: Perspektywa środkowoeuropejska, Białystok 2019, s. 225–238, ISBN 978-83-65696-43-4, OCLC 1155637862 [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Ярошинської Є. вул. - Карта Львова. Вулиці і будинки на карті міста Львів. Онлайн мапа Львова [online], www.real-estate.lviv.ua [dostęp 2022-03-24].