Jezioro Whillansa
Jezioro Whillansa – jezioro podlodowcowe położone pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Antarktydzie Zachodniej. Wiercenia przeprowadzone w 2013 roku pozwoliły dotrzeć do wód jeziora i przeprowadzić ich bezpośrednie badania, w tym odkryć żyjące w nim organizmy.
 Dno Jeziora Whillansa, sfotografowane przez miniaturową łódź podwodną | |
| Położenie | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
59 km² |
| Głębokość • średnia |
|
| Hydrologia | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 84°15′S 153°30′W/-84,250000 -153,500000
| |
Charakterystyka edytuj
Jezioro Whillansa ma powierzchnię około 59 kilometrów kwadratowych[1], przykryte jest lodem o grubości 800 metrów[2][3]. Temperatura wody jeziora wynosi około -0,5 °C[2]. Zostało nazwane na cześć glacjologa z Ohio State University, doktora Iana Whillansa[1].
Jezioro znajduje się 700 km od największej stacji polarnej Antarktyki, amerykańskiej bazy McMurdo[4]. Jest położone w niecce ukrytej pod strumieniem lodowym Whillans Ice Stream na Wybrzeżu Siple’a, spływającym w kierunku Lodowca Szelfowego Rossa. Jezioro wypełnia duża ilość osadów, pochodzących z erozji podłoża przez lodowiec, przez co w miejscu odwiertu ma ono głębokość 1,5 m zamiast przewidywanych ok. 10 m[4]. Ma ono połączenie z innymi okolicznymi jeziorami przez rzeki płynące pod lodowcem, które mogły nanieść do niego te osady[4]. Woda z Jeziora Whillansa najprawdopodobniej odpływa przez taką rzekę ku Morzu Rossa, do którego uchodzi pod lodowcem szelfowym[1].
Badania edytuj
Badania geofizyczne edytuj
Jezioro przed wierceniem było badane metodami geofizycznymi, obejmującymi wykonanie profili radarowych i sejsmicznych, w sezonie letnim 2010/11 i 2011/12[5].
Wiercenia edytuj
Wiercenia zostały wykonane w sezonie letnim 2012/13, w ramach programu naukowego Whillans Ice Stream Subglacial Access Research Drilling (WISSARD). 27 stycznia 2013 naukowcy przebili się przez pokrywę lodową docierając bezpośrednio do jeziora[3]; zgodnie z planem woda z jeziora, będąca pod wysokim ciśnieniem, wpłynęła do odwiertu i wypełniła jego dolne 30 m[4]. Dzień później z jeziora pobrano pierwsze próbki[6]. W amerykańskiej ekspedycji brał udział polski glacjolog profesor Sławomir Tułaczyk[4][7]. Do jeziora została spuszczona sonda opracowana przez NASA, która przeprowadziła pierwsze obserwacje w wodach jeziora podlodowcowego[8][9]. Zespół zamierza kontynuować badania jeziora i związanego z nim systemu hydrologicznego w następnym sezonie (2013/14).
Rezultaty edytuj
Analizy próbek pobranych z jeziora wskazują na to, że obecne jest w nim życie, są to najprawdopodobniej litotrofy odżywiające się substancjami nieorganicznymi[2]. Uczeni stwierdzili, że w wodzie jest około 1000 bakterii na mililitr, co stanowi mniej więcej 1/10 typowej zawartości w oceanie[10]. Jezioro jest odcięte od powierzchni od co najmniej 120 tysięcy lat (interglacjał eemski), a być może znacznie dłużej[4]. Organizmy zamieszkujące górne warstwy mułu jeziora mogą oddychać tlenowo, dzięki przenikaniu tego gazu z lodowca powyżej, ale te żyjące w głębi oddychają beztlenowo[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c WISSARD Fast Facts. WISSARD. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-18)]. (ang.).
- ↑ a b c Life Found Deep Under Antarctic Ice For First Time?. National Geographic. [dostęp 2013-02-06]. (ang.).
- ↑ a b WISSARD team reaches subglacial Lake Whillans in Antarctica. phys.org. [dostęp 2013-01-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Tomasz Ulanowski. Jak Polak znalazł życie pod lodem. „Gazeta Wyborcza”, 2013-02-15. [dostęp 2013-03-08]. (pol.).
- ↑ WISSARD Geophysics. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-01)].
- ↑ Tim Stephens: Scientists collect first intact samples from an Antarctic subglacial lake. University of California, Santa Cruz, 2013-01-28. [dostęp 2013-03-09]. (ang.).
- ↑ Jezioro Whillans na Antarktydzie zdobyte!. wyborcza.pl. [dostęp 2013-01-28]. (pol.).
- ↑ Alan Buis: What Lies Beneath: NASA Antarctic Sub Goes Subglacial. Jet Propulsion Laboratory, 2013-02-28. [dostęp 2013-03-09].
- ↑ Aaron Gronstal: First View Below the Ice of Lake Whillans. NASA Astrobiology, 2013-02-25. [dostęp 2013-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-07)]. (ang.).
- ↑ Quirin Schiermeier. Lake-drilling team discovers life under the ice. „Nature News”, 2013-02-11. DOI: 10.1038/nature.2013.12405. [dostęp 2013-03-09].
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona oficjalna programu WISSARD. [dostęp 2013-01-29]. (ang.).
- Naukowcy odkryli życie w jeziorze ukryte pod lodem na Antarktydzie (artykuł i pierwsze zdjęcia jeziora). [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-07)]. (fr.).