Jodek sodu

Jodek sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	jodek sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Natrii iodidum,; Natrium iodatum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaI
Masa molowa	149,89 g/mol
Wygląd	białe higroskopijne kryształy, proszek lub granulki o słonawym i lekko gorzkim smaku
	Identyfikacja
Numer CAS	7681-82-5; 13517-06-1 (dihydrat)
PubChem	5238
DrugBank	DB11119
InChI
	InChI=1S/HI.Na/h1H;/q;+1/p-1
	InChIKey
	FVAUCKIRQBBSSJ-UHFFFAOYSA-M
Właściwości
	Gęstość
	3,67 g/cm³ g/cm³; ciało stałe; 2,45 g/cm³ (dihydrat); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	1,84 kg/l; 318 g/l (0 °C, dihydrat); 1,787 kg/l (20 °C); 2,94 kg/l (70 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: łatwo; glicerol: łatwo
Temperatura topnienia	660–662 °C
Temperatura wrzenia	1300–1304 °C
Lepkość	1,0446 cp (690,95 °C)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H315, H319, H400
Zwroty P	P273, P305+P351+P338
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Drażniący; (Xi)	Groźny dla; środowiska; (N)
Zwroty R	R36/38, R50
Zwroty S	S26, S61
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 0
Numer RTECS	WB6475000
Dawka śmiertelna	LD50 430 mg/kg (mysz, dootrzewnowo)
	Podobne związki
Inne aniony	fluorek sodu, chlorek sodu, bromek sodu
Inne kationy	jodek litu, jodek potasu, jodek rubidu, jodek cezu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jodek sodu (łac. Natrii iodidum) – nieorganiczny związek chemiczny z grupy jodków, sól sodowa kwasu jodowodorowego. Jest to białe higroskopijne ciało stałe o słonawym i lekko gorzkim smaku, dobrze rozpuszczalne w wodzie. Wolno brązowieje w kontakcie z powietrzem w wyniku uwalniania jodu. Stosowany jest jako suplement w żywności i środek mukolityczny oraz do zasiewania chmur, a także do zwiększania rozpuszczalności jodu. Kryształy jodku sodu mają własność scyntylacji i używane są (czyste lub domieszkowane talem) w fizyce jądrowej i fizyce cząstek elementarnych jako detektory, przede wszystkim do pomiaru energii promienowania gamma^[7]. Radioaktywny jodek sodu – Na(¹³¹I) – stosowany jest w badaniach funkcji tarczycy^[2].

Właściwości termochemiczne
^[2]	NaI	Jednostka
ΔHof	−68,79	kcal/mol
ΔGof	−68,38	kcal/mol
So	23,54	cal/mol·K
C_p	12,45	cal/mol·K

Otrzymywanie edytuj

Jodek sodu można otrzymać poprzez dodanie kwasu jodowodorowego lub kwaśnego roztworu jodu do roztworu wodorotlenku sodu lub węglanu sodu, a następnie odparowanie i krystalizację:

NaOH + HI → NaI + H₂O

Otrzymany roztwór poddawany jest także filtracji w celu usunięcia zanieczyszczeń^[2].

Zastosowanie w medycynie edytuj

Jodek sodu stosowany jest w lecznictwie jako środek wykrztuśny, źródło jonów jodu oraz w chorobach tarczycy. Ponadto stosuje się go miejscowo w postaci roztworów do zabiegów jonoforezy, w okulistyce (krople do oczu) oraz w dermatologii (leczenie zewnętrzne kilaków) – pod postacią 40% maści^[8].

Preparaty edytuj

Natrium jodatum subst. do receptury aptecznej

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Physical constants of inorganic compounds, [w:] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Sodium iodide. W: Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003, s. 871−872. ISBN 0-07-049-439-8.
↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
↑ Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .
↑ ^a ^b ^c ^d Jodek sodu. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ ^a ^b ^c Sodium iodide (nr 439681) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ Reiner Novotny. Inorganic scintillators – a basic material for instrumentation in physcs. „Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A”. 537, s. 1–5, 2005. DOI: 10.1016/j.nima.2004.07.221. (ang.).
↑ Sodu jodek. Pharma Cosmetic. [dostęp 2018-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-21)].

[Lide-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Physical constants of inorganic compounds, [w:] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[Patnaik-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Sodium iodide. W: Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003, s. 871−872. ISBN 0-07-049-439-8.

[FP8-3] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[FP4-4] Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .

[AKRON-5] Jodek sodu. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}

[SA-6] Sodium iodide (nr 439681) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[scynt-7] Reiner Novotny. Inorganic scintillators – a basic material for instrumentation in physcs. „Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A”. 537, s. 1–5, 2005. DOI: 10.1016/j.nima.2004.07.221. (ang.).

[8] Sodu jodek. Pharma Cosmetic. [dostęp 2018-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-21)].

[7]

[2]

[1]

[5]

[6]

[3]

[4]

[8]