Johannes de Grocheo
Johannes de Grocheo, także Johannes de Grocheio, Jean de Grouchy (ur. ok. 1255 w Paryżu, zm. ok. 1320) – francuski teoretyk muzyki, pochodzący prawdopodobnie z normandzkiej rodziny de Grouchy[1]. Działał w Paryżu ok. 1275[2] lub 1300[1][3], związany z Collegium Sorbonicum[2].
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1255 |
|---|---|
| Pochodzenie |
prawd. normandzkie |
| Data śmierci |
ok. 1320 |
| Gatunki | |
| Zawód |
Napisał traktat De musica[a], będący jednym z najważniejszych średniowiecznych zabytków na temat muzyki. Obejmuje on całokształt ówczesnej wiedzy muzycznej i jest dobitnym przykładem wpływu arystotelizmu na średniowieczną teorię muzyki. Johannes de Grocheo twierdził, że przedmiotem muzyki może być jedynie dźwięk uchwytny zmysłowo. Tym samym odrzucał pitagorejsko-platońską koncepcję harmonii sfer. Zachował natomiast pitagorejską teorię proporcji i wynikające z niej interwały, nazywając je pryncypiami muzyki i uznając za materię muzyczną, której muzyk nadaje formę[2].
Wyróżnił 3 rodzaje muzyki i ich formy[2][1]:
- musica simplex – jednogłosowa muzyka świecka
- cantus gestualis – pieśń epicka uprawiana przez ogół obywateli
- cantus coronatus – dworska pieśń panegiryczna
- cantus versualis – pieśń o wartościach umoralniających, przeznaczona dla młodzieży
- rotundellus - pieśń śpiewana przez młodzież przy większych uroczystościach
- stantipes – skomplikowana technicznie pieśń śpiewana przez młodzież na stojąco
- ductia – szybka pieśń taneczna
- musica composita – wielogłosowa muzyka menzuralna
- musica eclesiastica – muzyka liturgiczna
- matutinae
- horae
- missa
Traktat zawiera ponadto elementarne wiadomości na temat skali muzycznej, interwałów i systemu heksachordalnego, a także uwagi dotyczące musica falsa, którą de Grocheo wiązał z formami muzyki świeckiej[2].
Traktat został przekazany w 2 rękopisach: tzw. kodeksie Harley (British Museum w Londynie, Ms Harley 281), spisanym prawdopodobnie w 1300 i kodeksie Darmstadt (Hessische Landesbibliothek w Darmstadzie, Ms 2663), datowanym na lata 1300–1350[2][1].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Page 2004 ↓.
- ↑ a b c d e f g Witkowska-Zaremba 1993 ↓, s. 465-466.
- ↑ Chodkowski 1995 ↓, s. 409.
Bibliografia edytuj
- Elżbieta Witkowska-Zaremba: Johannes de Grocheo. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 4: HIJ część biograficzna. Kraków: PWM, 1993. ISBN 83-224-0453-0. (pol.).
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- Christopher Page: Grocheio [Grocheo], Johannes de. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. G. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).