Jonocyt
Jonocyt (MRC z ang. mitochondrion-rich cell) – występujący u ryb doskonałokostnych (Teleostei) rodzaj komórki nabłonkowej odpowiedzialnej za transport jonów pomiędzy środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym (wydalanie i wchłanianie), biorącej udział w osmoregulacji. W wodzie słonej przyczynia się do wydalania nadmiaru jonów chloru, sodu i magnezu z organizmu[1], a w wodzie słodkiej aktywnie wychwytuje (na drodze ekstrakcji) jony sodu, chloru i wapnia z rozcieńczonego środowiska zewnętrznego do wnętrza organizmu ryby[2]. Jonocyty wchodzą w skład nabłonka pokrywającego listki skrzelowe[1]. Zlokalizowane są głównie u podstawy blaszek oddechowych[1]. Występują też w skórze[2][3]. Komórki MRC ryb słodkowodnych różnią się od MRC ryb słonowodnych[2].
Zasada działania edytuj
Płyny tkankowe i osocze ryb pływających w wodach słonych lub słonawych są hipotoniczne w stosunku do otaczającej je wody. W efekcie działania procesów wyrównujących tę różnicę ryby zużywają duże ilości wody morskiej w celu zmniejszenia odwodnienia osmotycznego, przez co pochłaniają sól. Ich nerki nie są w stanie wydalić nadmiaru soli (mają zredukowane kłębuszki nerkowe lub ich w ogóle nie posiadają), tę funkcję przejmują jonocyty (komórki solne)[1].
Ryby przebywające w środowiskach słodkowodnych mają płyny ustrojowe hipertoniczne w stosunku do otaczającej je wody – tracą sól, jednocześnie wchłaniając wodę wnikającą do ich organizmu przez skrzela, skórę i wraz z pobieranym pokarmem[1]. Jonocyty pobierają z otoczenia brakujące sole do wnętrza organizmu ryby[2].
Historia badań edytuj
Komórki te zostały odkryte przez A. Keysa i E.N. Willmera w 1932 w skrzelach węgorza europejskiego[4] i nazwane komórkami chlorowymi (CC od ang. chloride cell). Taka nazwa stosowana jest nadal w odniesieniu do jonocytów (MRC), które działają w wodzie słonej lub słonawej[2]. Dalsze badania wykazały, że oprócz wydalania soli z organizmu komórki chlorowe uczestniczą w wykonywaniu wielu innych funkcji, takich jak pobór jonów w słodkiej wodzie, regulacja kwasowo-zasadowa i wydalanie amoniaku[3]. Komórkom odkrywanym w późniejszych latach u innych gatunków ryb nadawano różne nazwy[2].
W latach 2002–2012 danio pręgowany stał się jednym z najszerzej badanych gatunków do określania funkcji jonocytów. W jego skrzelach i skórze stwierdzono cztery typy MRC. Gatunkami modelowymi w badaniu fizjologii transportu jonów były też pstrąg tęczowy i inne łososiowate[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Wincenty Kilarski: Anatomia ryb. Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2012. ISBN 978-83-09-01080-7.
- ↑ a b c d e f Dymowska A. K., Hwang P. P., Goss G. G.. Structure and function of ionocytes in the freshwater fish gill. „Respiratory Physiology and Neurobiology”. 184, s. 282–292, 2012. DOI: 10.1016/j.resp.2012.08.025. (ang.).
- ↑ a b c J. Hiroi, S.D. McCormick. New insights into gill ionocyte and ion transporter function in euryhaline and diadromous fish. „Respiratory Physiology & Neurobiology”. 184, s. 257–268, 2012. DOI: 10.1016/j.resp.2012.07.019. (ang.).
- ↑ A. Keys, E.N. Willmer. "Chloride secreting cells" in the gills of fishes, with special reference to the common eel. „Journal of Physiology - London”. 76, s. 368–378, 1932. (ang.).