Josef František Smetana
Josef František Smetana (ur. 11 marca 1801 w Svinišťanach, zm. 18 lutego 1861 w Pilźnie) – czeski duchowny rzymskokatolicki, przyrodnik, poeta oraz budziciel narodowy.
 Portret J. F. Smetany | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
14 sierpnia 1826 |
Życiorys edytuj
Urodził się 11 marca 1801 w Svinišťanach[1] w domu nr 11[2] jako drugie z pięciorga dzieci małżonków Valburgi i Josefa Smetanów. Jego ojciec był dworskim ogrodnikiem[3]. Kiedy miał dziewięć lat, zmarł jego ojciec, a matka przeniosła się wraz z dziećmi do wuja w Chvalkovicach. Pod jego wpływem rozpoczął w wieku 13 lat naukę w gimnazjum w Hradcu Králové, gdzie był jego kolegą z klasy kompozytor František Škroup[4]. Tutaj dorastał pod bezpośrednim wpływem profesora V. K. Klicpery, który rozwijał jego uczucia narodowe. Zdał z wyróżnieniem maturę[5], a potem zdecydował się na podjęcie studiów filozofii na Uniwersytecie Karola w Pradze. Tutaj spotykał się z Josefem Jungmannem, który stał się jego wieloletnim przyjacielem. W 1821 r. wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Pradze[6], a dwa lata później do Klasztoru Premonstratensów w miejscowości Teplá, niedaleko miasta Mariańskie Łaźnie[7].
Po wstąpieniu do zakonu 19 października 1823[2] oraz ukończeniu studiów teologii został 14 sierpnia 1826 wyświęcony na kapłana. Jako utalentowany uczeń został wysłany do Wiednia, gdzie rozszerzał swoją wiedzę o historii naturalnej i fizyce.
Po kilku latach w duchowej administracji pozostawił tej działalności i po zdaniu egzaminu z fizyki i historii naturalnej został nauczycielem. W 1832 r. został profesorem fizyki w Instytucie Filozofii w Pilźnie oraz uczył także w miejscowym gimnazjum. Po przejściu rygorystycznych egzaminów w 1834 r. na Uniwersytecie Karola w Pradze uzyskuje tytuł doktora filozofii. Jego niefortunny upadek w Sadach Lochotínskych w 1844 r. spowodował utratę wzroku[8]. Ponownie zaczął widzieć po kilku latach, i to dzięki operacji dr. Hasnera w Pradze w 1857 r.[9]
Jego podstawowym celem została edukacja swojego narodu, co dla niego oznaczało większe wykorzystanie języka czeskiego w szkole (np. artykuł Slovo o vychování mládeže české w czasopiśmie Časopis pro katolické duchovenstvo, 1843) i społeczeństwie oraz wychowanie ludzi w duchu prawdziwej wolności (artykuł Zdali jest osvěta lidu obecného nebezpečna církvi a státu w czasopiśmie Časopis pro katolické duchovenstvo, 1835). Zmarł 18 lutego 1861 w Pilźnie[10].
Twórczość edytuj
Jego kariera pisarza zaczęła pisaniem wierszy, które pokazały się w książce Hlasy vlastenců na památku 40tiletého panování cís. Frant. I. r. 1832, opublikowanej przez organizacje Macierz Czeska.
W 1834 r. ukazał się pierwszy tom jego wielkiego dzieła Obraz starého swěta, to gest: Wšeobecná politická historie prwnjho wěku, od počátku společnosti lidské až ku pádu západnj řjše řjmské, drugi w 1846 r.
Spośród jego kolejnych książek wymienić należy:
- Základowé hwězdoslowj, čili astronomie (1837),
- Josefa Smetany Sjlozpyt, čili, Fysika (1842)[11],
- Josefa Frant. Smetany Wšeobecný dějepis občanský I-III (1846-1847)[12],
- Počátkové silozpytu čili fysiky pro nižší gymnasia a reálky (1852, podręcznik).
Oprócz tego napisał wielu różnych drobnych wierszy, z których najbardziej wzruszające są te, które pochodzą z okresu jego ślepoty. Był także korespondentem czasopisma Květy i jest autorem wielu artykułów historycznych w czasopismach Časopis musejní, Vlastimil oraz Časopis pro katolické duchovenstvo.
Przypisy edytuj
- ↑ Václav Šrám, Okres Česko-skalický. Nástin historický, Praga 1882
- ↑ a b Martin Hruška, Kniha pamětní král. krajského města Plzně od roku 775 až 1870, Pilzno 1883
- ↑ Gazeta Český deník, 20 stycznia 1935
- ↑ Gazeta Pravda. List Československé komunistické strany - odbočka Plzeň, 5 lutego 1982
- ↑ Gazeta Český deník, 16 lutego 1941
- ↑ Josef František Smetana [online], www.phil.muni.cz [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Josef Rank, Kapesní Slovník světový, Praga 1891
- ↑ Josef Jireček, Anthologie z novočeské literatury, Praga 1861
- ↑ P. Rupert M. Přecechtěl, Československý Plutarch, II. díl, Praga 1875
- ↑ Karel Vilém Tuček, Hrad Radyně. Nástin místopisný a historický dle nejlepších pramenův, Pilzno 1880
- ↑ Gazeta Národní listy, 3 marca 1901
- ↑ František Bačkovský, Stručný přehled dějin literatury české doby nové, Praga 1894