Joseph Potaski
Joseph Potaski[1] lub John Potaski[2] (ur. 1762 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zm. 31 sierpnia 1824 w Hobart) – pierwszy polski osadnik, który jako skazaniec został zesłany na Ziemie van Diemena (obecnie Tasmania) i następnie osiedlił się w Australii.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
osadnik, rolnik, przestępca |
Życiorys edytuj
Polska edytuj
Wczesne lata Josepha Potaskiego są słabo poznane. Według angielskich dokumentów Potaski urodził się w 1762 lub 1764 roku na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Natomiast jego rodzina na nagrobku położonym na cmentarzu St. David’s w Hobart umieściła datę 1774 roku. Jednocześnie nie ma pewności, co do prawidłowej formy zapisu nazwiska. Wśród proponowanych wersji pojawiają się m.in.: Patoskey, Potaskee, Potasky, Potocki i Potaskie[1]. Pierwotna forma nazwiska zapisywana była jako Potowski[3]. Elana Govor w artykule pt. Russian convicts in Australia (2003) sugeruje, że Joseph Potaski mógł być powiązany z magnackim rodem Potockich[1]. W 1794 roku Joseph Potaski uczestniczył w insurkecji kościuszkowskiej, po przegranym powstaniu wyemigrował do Londynu[1].
Zesłanie do Australii edytuj
W dniu 27 marca 1802 roku Potaski zostaje oskarżony razem z Johnem O’Brienem w Horsham o kradzież kobiecej chusty ze sklepu w mieście Newhaven. Potaski jako winny popełnionego czynu zostaje zesłany do Australii[1]. Joseph Potaski zostaje zesłany razem z rodziną, żoną Irlandką Catherine O’Sullivan i synem Josephem Juniorem[1][3]. W podróż do Australii wyruszają z portu w Portsmouth na statku HMS Calcutta pod dowództwem Davida Collinsa. 9 października 1803 roku statek przybija do portu w zatoce Port Phillip (w pobliżu dzisiejszego miasta Sorrento, Wiktoria[3]), gdzie zlokalizowana była osada dla skazańców[1]. Ze względu na trudne warunki bytowe skazańcy zostają przeniesieni do Hobart na Tasmanii. Joseph Potaski razem z rodziną udają się w podróż na statku Ocean, który wyruszył w dniu 20 stycznia 1804 roku i 17 lutego 1804 roku statek zakotwiczył w zatoce Risdon Cove. W tym samym dniu na świat przychodzi córka Josepha – Catherine Junior, która była pierwszą Europejką urodzoną i ochrzczoną na Tasmanii[1]. Żonie Catherine została przyznana działka ziemi w Clarence Plains. W 1810 roku Joseph Potaski stał się wolnym człowiekiem[1]. Po odbytej karze Joseph zajął się uprawą roli. Rodzina zaopatrywała kolonie w kukurydzę oraz pszenicę. Ponadto w późniejszym okresie rodzina Potaski zajęła się hodowlą bydła i owiec[3].
W marcu 1821 roku syn Josepha został w Sydney (Nowa Południowa Walia) skazany na śmierć przez powieszenie za włamanie się do domu Alfreda Thruppa i zgwałcenie jego żony razem z czterema innymi sprawcami. Egzekucja została wykonana w Hobart w dniu 28 kwietnia 1821 roku. Motywem popełnionej zbrodni było nieuczciwe rozliczanie się Alfreda Thruppa z dzierżawy gruntu z rodziną Potaski. Córka Catherine w wieku 16 lat urodziła swojego nieślubnego syna Williama, który zmarł w wieku 3 lat w 1823 roku. Ponadto córkę uważano za prostytutkę. W czerwcu 1824 roku córka Catherine wyszła za mąż za Irlandczyka Edwarda McDonalda, z którym miała trzy córki oraz syna[1].
Joseph Potaski zmarł 31 sierpnia 1824 roku w Hobart. Po jego śmierci żona razem z córką przeprowadziły się do Geelong (Wiktoria). Żona Catherine zmarła 13 kwietnia 1855 roku w Geelong[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Desmond Cahill: The problematic figure of Joseph Potaski Australia’s first polish settler. RMIT University, Melbourne. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
- ↑ Elizabeth Drozd i Desmond Cahill: Polonia in Australia - Challenges and Possibilities in the New Millennium. John Potaski, Australia’s First Polish Settler. A Problematic Beginning.. Australian-Polish Community Services, 2013. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Beata Leuner: Migration, Multiculturalism and Language Maintenance in Australia: Polish migration to Melbourne in the 1980s. Peter Lang, 2008, s. 134–135. ISBN 978-3-03911-513-6.