Julian Edwin Zachariewicz
Julian Edwin Zachariewicz (ur. 10 lutego 1883 we Lwowie, zm. zimą 1939/1940 w niemieckim obozie) – polski literat, nauczyciel i filozof.
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1883 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1939/1940 |
| Przyczyna śmierci |
zgon w niemieckim obozie w niewyjaśnionych okolicznościach |
| Miejsce spoczynku |
nieznane |
| Zawód, zajęcie |
Życiorys edytuj
Rodzicami jego byli znany lwowski architekt, rektor Szkoły Politechnicznej Julian Oktawian Zachariewicz i Ludwinia Zachariewicz z d. Sidorowicz. Przyjął chrzest w Kościele ewangelicko-augsburskim 19 maja 1883 r., ale 20 czerwca 1899 r. dokonał konwersji do Kościoła rzymskokatolickiego, o czym zaświadcza odpis świadectwa chrztu wystawiony w parafii w Chyrowie.
Uczęszczał do szkoły normalnej im. św. Marii Magdaleny we Lwowie, a następnie przez 3 lata uczył się w IV gimnazjum we Lwowie. Następnie przeniósł się do jezuickiego Zakładu Naukowo-Wychowczego w Chyrowie, gdzie zdał maturę w roku 1903.
Studia rozpoczął na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Lwowskim w 1903 r., w 1905 r. przeniósł się na Wydział Filozoficzny (we Lwowie studiował 3 semestry). W tym samym roku wyjechał do Berlina, gdzie na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma (ob. Uniwersytet Humboldtów)[1] studiował filozofię, literaturę niemiecką, literaturę polską, biologię i teologię. Przez krótki czas studiował również w Krakowie, Jenie i Lipsku.
Do końca I wojny światowej zamieszkiwał głównie w Charlottenburgu (obecnie dzielnica Berlina). W latach dwudziestych XX w. zamieszkał we Lwowie. Pracował jako literat i dziennikarz, od roku szkolnego 1930/1931 rozpoczął pracę jako nauczyciel kontraktowy w Państwowym Gimnazjum w Trembowli. W 1932 roku uzyskał doktorat z filozofii w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie na podstawie rozprawy „Adam Mickiewicz, Polska i Stany Zjednoczone Ameryki”. W 1933 r. uzyskał państwowe uprawnienia do nauczania „języka polskiego jako przedmiotu głównego oraz języka niemieckiego jako przedmiotu dodatkowego w szkołach średnich ogólnokształcących i seminariach nauczycielskich państwowych i prywatnych w języku wykładowym polskim i niemieckim”. W latach 1933–1938 pracował w chyrowskim gimnazjum a następnie w gimnazjum w Pelplinie[2].
Losy Juliana Edwina Zachariewicza w czasie II wojny światowej nie są w pełni znane. Aresztowany został w pierwszych dniach września w Pelplinie w ramach prowadzonej przez Niemców akcji eksterminacyjnej Intelligenzaktion na Pomorzu. Wiadomo tylko, że nie przeżył zimy 1939/1940, o czym zaświadcza dokument niemieckiego Czerwonego Krzyża. Poszukiwania w archiwach IPN nie pozwoliły do tej pory na wyjaśnienie okoliczności jego śmierci.
Działalność filozoficzna edytuj
Na wczesny okres działalności filozoficznej Zachariewicza znaczny wpływ wywarł niemiecki teolog Adolf Harnack. Pierwsze publikacje miały związek z religijnymi aspektami monizmu propagowanego przez Niemiecki Związek Monistów Ernsta Haeckela (Deutscher Monistenbund). Krytyczne opracowanie na temat opublikowane na łamach „Przeglądu Polskiego”, a następnie upowszechnione pod postacią odbitki, było wielokrotnie cytowane w różnorodnych polskich opracowaniach filozoficznych.
W październiku 1920 zainicjował głośną polemikę wokół teorii względności we Lwowie. Jego kontrowersyjny artykuł pełen był błędów, nieścisłości i niedomówień. Kompetentna odpowiedź, której udzielił profesor Politechniki Lwowskiej Maksymilian Tytus Huber, z jednej strony przekonała Zachariewicza, z drugiej jednak – przyczyniła się do rozwoju interesującej polemiki filozoficznej[3]
Julian Edwin Zachariewicz był członkiem kilku towarzystw filozoficznych: Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Towarzystwa im. Schopenhauera (Schopenhauer-Gesellschaft), Towarzystwa Kantowskiego (Kant-Gesellschaft).
W latach dwudziestych XX w. współpracował z czasopismem „Ruch Filozoficzny”. Zachariewicz pisał również listy do znanych intelektualistów związanych z nauką niemiecką, m.in. do Alberta Einsteina, Wilhelma Wundta czy Martina Grabmanna.
Juliana Edwina Zachariewicza można określić jako intelektualistę zajmującego się filozofią.
Publikacje edytuj
- Zachariewicz J., Niemiecki Związek Monistów i Ernst Haeckel, „Przegląd Polski”, t. 169, 1908, s. 97–127.
- Zachariewicz J., Homer, Chrystus, Shakespeare i historyczny sceptycyzm, „Ateneum Polskie”, t. 3, 1908, s. 82–107.
- Zachariewicz J., Towarzystwo im. Schopenhauera, „Ruch Filozoficzny”, t. 3, nr 7, 1913, s. 153–158.
- Zachariewicz J., Kausale und konditionale Weltanschauung, „Archiv für systematische Philosophie”, t. 21, nr 2, 1915, s. 173–185.
- Zachariewicz J., Teorja relatywności i Albert Einstein, „Słowo Polskie”, t. 25, nr 470, 1920, s. 1–2.
- Zachariewicz J., Adam Mickiewicz, Polska i Stany Zjednoczone Ameryki, Lwów 1924[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Paweł Polak, Julian Edwin Zachariewicz – filozoficzne ścieżki galicyjskiego intelektualisty, „Galicja. Studia i materiały” (2), 2016, s. 217, DOI: 10.15584/galisim.2016.2.16, ISSN 2450-5854 [dostęp 2020-01-28].
- ↑ Paweł Polak: „Byłem Pana przeciwnikiem [Profesorze Einstein]...”: Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa. Kraków: Copernicus Center Press, 2012, s. 379-394. ISBN 978-83-62259-32-8.
- ↑ Paweł Polak: „Byłem Pana przeciwnikiem [Profesorze Einstein]...”: Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa. Kraków: Copernicus Center Press, 2012, s. 181-305. ISBN 978-83-62259-32-8.
- ↑ Julian Zachariewicz, Adam Mickiewicz, Polska i Stany Zjednoczone Ameryki, Lwów: Spółka Akcyjna Wydawnicza, 1924.
Bibliografia edytuj
- Paweł Polak, „Byłem Pana przeciwnikiem [profesorze Einstein]…”: relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa, Kraków: Copernicus Center Press, 2012, ISBN 978-83-62259-32-8, OCLC 823748582 [dostęp 2019-06-13].
- Paweł Polak, Julian Edwin Zachariewicz – filozoficzne ścieżki galicyjskiego intelektualisty, „Galicja. Studia i materiały”, 2, 2016, DOI: 10.15584/galisim.2016.2.16, ISSN 2450-5854 [dostęp 2019-06-13].
- Bronisław Średniawa. Recepcja teorii względności w Polsce. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. 30 (3–4), s. 555–584, 1985. Warszawa: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0023-589X.
- Średniawa B., The Reception of the Theory of Relativity in Poland, [w:] The Comparative Reception of Relativity, T. F. Glick (red.), Dordrecht-Boston et al. 1987, s. 327–350.