Justyn Bonawentura Pranajtis
Justyn Bonawentura Pranajtis (ur. 27 lipca 1861 w Ponienupiach[1], zm. 28 stycznia 1917 w Petersburgu) – ksiądz katolicki pochodzenia litewskiego, hebraista, przez ówczesne władze kościelne uważany za znawcę Talmudu. Został zdyskredytowany na procesie Bejlisa.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 lipca 1861 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 stycznia 1917 |
| Kapelan Akademii Duchownej | |
| Okres sprawowania |
1890 |
| Inspektor Akademii Duchownej | |
| Okres sprawowania |
1891-1893 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
1886 |
Edukacja i działalność naukowa edytuj
Pochodził z rodziny litewskich włościan. Edukację podstawową otrzymał w szkole w Gryszkabudzie. Następnie uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Mariampolu, w 1878 wstąpił do seminarium duchownego w Sejnach. Od 1883 studiował na Rzymskokatolickiej Cesarskiej Akademii Duchownej w Sankt Petersburgu (1886 otrzymał święcenia kapłańskie). Po ukończeniu studiów otrzymał katedrę języka hebrajskiego tej uczelni. Jako prefekt był też tam profesorem liturgiki i śpiewu kościelnego. W 1895 r. (do 1896) został za działalność patriotyczną zesłany do Tweru[2]. Nauczał też religii w szkołach wojskowych w Petersburgu. Założył także kaplicę w II Korpusie Kadetów, która ogniskowała życie tamtejszych elit katolickich (nabożeństwa odprawiano po polsku, litewsku, niemiecku i francusku)[3].
Aktywność duszpasterska edytuj
W 1902 r. objął stanowisko proboszcza Taszkentu i całego Turkiestanu. Budował kaplice i kościoły w takich miejscowościach, jak: Krasnowodsk, Kiził-Arwat, Merwa, Czardżaj, Buchara, Samarkanda, Kokanda, Margelan, Andyżan, Wierne, Kazalińsk, Aszchabad, Dżarkient, Termez i Taszkent, gdzie kilkutysięczna polska społeczność ufundowała kościół najszybciej. Kontrowersje związane z udziałem ks. Pranajtisa w procesie Bejlisa sprawiły, że powrócił do Petersburga, gdzie zmarł. Pogrzeb, po przewiezieniu ciała, odbył się 10 lutego 1917 r. w Taszkencie, trumnę z ciałem wmurowano w kościele, który zbudował[4].
Proces Bejlisa edytuj
W 1913 r. powołany jako biegły w procesie Bejlisa[a]. Pranajtis twierdził, iż zamordowanie chłopca było rytuałem religijnym, co pokrywało się z ówczesną wiarą wielu Rosjan w to, iż Żydzi w swojej liturgii wykorzystują krew chrześcijan. Podczas procesu ujawniła się niewiedza Pranajtisa jako znawcy Talmudu. Zadawano mu pytania, co znaczą terminy hullin, erubin, Yebamot. Za każdym razem odpowiadał, że nie wie[5]. Pranajtis twierdził także, że wszyscy papieże zawsze wierzyli w mordy rytualne. Pismo z Watykanu zadało temu kłam[6].
W 1916 r. po przyjeździe do Petersburga ciężko zachorował. Został umieszczony w szpitalu. Zmarł prawdopodobnie na skutek otrucia[7].
Dorobek i krytyka edytuj
Autor pracy Chrześcijanin w Talmudzie żydowskim (Christianus in Talmude Iudaeorum) wydanej po łacinie 1892 r. Dwa lata później książka została przetłumaczona na język niemiecki, w 1911 r. także na rosyjski, oraz na inne języki. Późniejsze tłumaczenia miały często charakter popularny. W edycji łacińskiej, obok cytatów talmudycznych podany jest tekst w języku hebrajskim, literatura talmudyczna oraz biblioteki, w których można ją odnaleźć. Obecnie pracy tej zarzuca się tendencyjne wykorzystywanie tekstów talmudycznych[8].
Pranajtis opierał się na niemieckim nierzetelnym przekładzie Talmudu, korzystał także z książek antysemity ks. Augusta Rohlinga[9].
Uwagi edytuj
- ↑ O Kościele w Kazachstanie - rozmowa z ambasadorem Zdzisławem Nowickim, rozmawiali Joanna Brodniewicz i Paweł Kozacki OP. W drodze, Nr 12 (376) 2004. [dostęp 2008-06-17]. (pol.). „Najpiękniejszy kościół w Azji Centralnej, kościół w Taszkencie zbudował ksiądz katolicki pochodzący ze środowiska litewsko-polskiego Justas Pranajtis, teolog z Akademii Duchownej w Petersburgu. Pokazał się z jak najgorszej strony w czasie słynnego procesu Bejlisa, któremu zarzucano rytualny mord dziecka chrześcijańskiego. Ksiądz Pranajtis występował na tym procesie jako teolog, który udowadniał, że istniały w judaizmie rytualne mordy. Ten, który wykonał niesamowitą pracę misyjną w Azji Centralnej, faktycznie miał grubą teczkę w ochranie, carskiej policji politycznej. Najprawdopodobniej mieli go w ręku, skoro zgodził się na absurdalne, nade wszystko kompromitujące jego, ale i Kościół, zeznania w procesie. Ta teczka istnieje do dzisiaj w archiwum historycznym w Petersburgu, ale nikt z historyków jej nie zbadał. To nieporozumienie.”
Przypisy edytuj
- ↑ Ponanupie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 762.
- ↑ R. Jałbrzykowski, Pranajtis Justyn, [w:] Podręczna Encyklopedia Kościelna, t. 31-32, Kraków 1913, s. 400.
- ↑ G. Lipson. Ksiądz Justyn Bonawentura Pranajtis organizator parafii turkiestańskiej. „Studia Polonijne”. 20, s. 142, 1999.
- ↑ G. Lipson, Ksiądz Justyn Bonawentura Pranajtis organizator parafii turkiestańskiej, „Studia Polonijne”, 20, 1999, s. 142-143.
- ↑ Maurice Samuel, Alfred A. Knopf: Blood Accusation: the Strange History of the Beiliss Case. New York: 1966.
- ↑ Julian Grzesik, Die Geschichte des Volkes, seine Zerstreuung und Sammlung Lublin 2016.
- ↑ M.J. Juszczyński, Ksiądz Pranajtis i walka o Talmud, [w:] J. Pranajtis, Chrześcijanin w Talmudzie, wyd. 2, Instytut Wydawniczy Pro Fide, Warszawa 1937, s. 54.
- ↑ M.S. Wróbel, Krytyka tekstologiczna i historyczna passusów Talmudu o Jezusie i chrześcijaństwie, „Estetyka i Krytyka”, 2012, nr 3 (27), s. 16.
- ↑ К теме о Кровавом Навете на евреев.
Linki zewnętrzne edytuj
- fragmenty Chrześcijanin w Talmudzie żydowskim. naszawitryna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-19)].
- J. Pranajtis, Chrześcijanin w Talmudzie, wyd. 2, Instytut Wydawniczy Pro Fide, Warszawa 1937