Kalcytonina
Kalcytonina (CT, z ang. calcitonin) – organiczny związek chemiczny z grupy peptydów, złożony z 32 aminokwasów, o masie cząsteczkowej 3,42 kDa; hormon zwierzęcy. U człowieka występuje w postaci monomeru lub dimeru i powstaje z polipeptydowego prohormonu o masie ok. 21 kDa. Kalcytonina łososiowa stosowana jest jako lek w chorobach związanych z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej.
| ||
| Identyfikacja | ||
| Inne nazwy i oznaczenia |
łac. Calcitoninum salmonis | |
|---|---|---|
| numer CAS |
21215-62-3 (ludzka) | |
| DrugBank | ||
| Klasyfikacja medyczna | ||
| ATC | ||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria C | |
| Farmakokinetyka | ||
| Działanie |
przeciwosteoporotyczne | |
| Biodostępność |
3-5% | |
| Okres półtrwania |
50–80 min | |
| Wiązanie z białkami osocza i tkanek |
30-40% | |
| Metabolizm |
nerkowy | |
| Wydalanie |
z moczem | |
| Uwagi terapeutyczne | ||
| Drogi podawania |
donosowo, domięśniowo, podskórnie | |
Budowa edytuj
Kalcytonina ludzka i łososiowa zbudowane są z 32 aminokwasów, z których jedynie 16 jest identycznych. W obu cząsteczkach Cys-1 i Cys-7 na C-końcu połączone są mostkiem dwusiarczkowym. Różnice w budowie sprawiają, że przyjmowanie kalcytoniny łososiowej wywołuje produkcję przeciwciał u znaczącej liczby pacjentów[1].
Fizjologia edytuj
Kalcytonina produkowana jest głównie w komórkach C tarczycy. Obecność komórek neuroendokrynnych produkujących kalcytoninę wykrywa się też w wielu narządach, głównie w ośrodkowym układzie nerwowym, w przysadce, płucach, w przewodzie pokarmowym, wątrobie i innych.
Wraz z innymi hormonami, parathormonem i kalcytriolem, odgrywa istotną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej ustroju.
Wrażliwe na stężenie jonów wapnia w osoczu krwi receptory rozmieszczone są na komórkach C tarczycy. Wzrost stężenia jonów wapnia Ca2+ powoduje zwiększenie wydzielania kalcytoniny. Z kolei spadek stężenia jonów wapnia powoduje zmniejszenie wydzielania tego hormonu. Kalcytonina obniża stężenie wapnia i zmniejsza stężenie fosforanów w osoczu, hamując działanie osteoklastów w kościach oraz hamując reabsorpcję wapnia i fosforanów przez komórki cewek nerkowych, powodując zwiększone ich wydalanie. Oba typy komórek wyposażone są w receptory dla kalcytoniny, które należą do grupy receptorów związanych z białkami G.
Wydzielanie kalcytoniny jest pobudzane przez glukagon, kilka hormonów przewodu pokarmowego oraz wysokie stężenie jonów wapnia we krwi.
Wskazania edytuj
Kalcytonina łososiowa jest lekiem, który jest stosowany w schorzeniach takich jak:
- choroba Pageta
- osteoporoza
- hiperkalcemia
- bólach kości spowodowanych przerzutami nowotworowymi do kości
- II i III stadium zespołu Sudecka
- objawowe leczenie osteolizy spowodowanej chorobą nowotworową
Działania niepożądane edytuj
- nudności i wymioty
- zaczerwienienie skóry
- wysypka
- drętwienie rąk
- podwyższone temperatura ciała
Interakcje edytuj
Równoległe stosowanie kalcytoniny łososiowej z litem może prowadzić do zmniejszenia stężenia litu w osoczu.
Preparaty edytuj
- Calcitonin Jelfa
- Miacalcic
- Miacalcic Nasal 200
Przypisy edytuj
- ↑ P. Amodeo, A. Motta, G. Strazzullo, MA. Castiglione Morelli. Conformational flexibility in calcitonin: the dynamic properties of human and salmon calcitonin in solution. „J Biomol NMR”. 13 (2), s. 161-74, 1999. DOI: 10.1023/A:1008365322148. PMID: 10070757.
Bibliografia edytuj
- Indeks leków MP – Kalcytonina
- Ernst Mutschler: Farmakologia i toksykologia. Wrocław: MedPharm Polska, 2010, s. 417. ISBN 978-83-60466-81-0.
