Kamień (nad Jaśliskami)
Kamień nad Jaśliskami (też: Bieszczad; 857 m n.p.m.) – szczyt w południowo-wschodniej części Beskidu Niskiego, w Paśmie granicznym. Miejscowa ludność nazywa go po prostu "Kamieniem". Przydawka "nad Jaśliskami" jest wytworem współczesnym autorów przewodników i map turystycznych, wprowadzonym w celu odróżnienia szczytu od innych "Kamieni", licznych w całym Beskidzie Niskim i na przyległych Pogórzach.
 Przełęcz Szklarska widziana z Przymiarek. W dolinie wieś Bałucianka, a za przełęczą Kamień nad Jaśliskami. Po lewej Gniazdo Jawornika z Jawornikiem. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
857 m n.p.m. |
| Wybitność |
222 m |
Położenie na mapie Beskidu Niskiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°23′44,45″N 21°49′13,69″E/49,395681 21,820469
| |
Położenie edytuj
Masyw Kamienia leży w głównym grzbiecie wododziałowym Karpat, w jego odcinku pomiędzy Przełęczą Dukielską na zachodzie a Przełęczą Łupkowską na wschodzie. Wznosi się 3,5 km na północny wschód od przełęczy Beskid nad Czeremchą i około 6,0 km na południowy wschód od miejscowości Jaśliska w województwie podkarpackim. Wierzchołek Kamienia położony jest ok. 700 m na północ od polsko-słowackiej granicy państwowej, w związku z czym kopuła szczytowa w całości należy do Polski.
Ukształtowanie edytuj
Kamień nad Jaśliskami jest najwyższym szczytem w całym wschodnim i środkowym Beskidzie Niskim. Jest to rozłożysta, dwuwierzchołkowa góra, o spłaszczonej wierzchowinie szczytowej, o mało wyraźnie zaznaczonych wierzchołkach i stromo opadających zboczach, górujące nad Jaśliskami. Jego szczyt stanowi wyraźną kulminacją pomiędzy dolinami rzek: Jasiołka na wschodzie i Bełcza na zachodzie. Zbocza poniżej kopuły szczytowej (mniej więcej od poziomicy 750 m n.p.m. w dół) są silnie rozczłonkowane, porozcinane z obu stron dolinkami licznych, niewielkich potoków, będących dopływami obu wspomnianych cieków wodnych.
Geomorfologia edytuj
Wzniesienie zbudowane jest ze skał osadowych zwanych fliszem karpackim. Są to najczęściej naprzemiennie ułożone ławice zlepieńców, piaskowców i łupków ilastych. W górnej części wzniesienia występują na zboczach formy skalne w postaci wychodni piaskowca serii dukielskiej, ścian i okazałych bloków skalnych. Rzeźbę wzniesienia urozmaicają zarośnięte lasem duże wyrobiska po dawnych kamieniołomach położone na południowym, północnym i zachodnim zboczu.
Przyroda ożywiona i jej ochrona edytuj
Szczyt i zbocza Kamienia pokrywają naturalne lasy bukowo-jodłowe regla dolnego, zespołu żyznej buczyny karpackiej w dwóch podzespołach: typowym i wilgotnym oraz kwaśnej buczyny górskiej. Występują też wysoko położone torfowiska niskie i przejściowe zwane „Berezedniami”, na których rośnie m.in. owadożerna rosiczka okrągłolistna. Można spotkać storczyki: kruszczyk rdzawoczerwony i błotny, storczyk szerokolistny i plamisty oraz podkolan biały. Z bardzo rzadkich w Karpatach roślin występuje turzyca bagienna[1]. Najwyższą część masywu objęto w 2000 r. ochroną rezerwatową w rezerwacie przyrody "Kamień nad Jaśliskami".
Pamiątki historyczne edytuj
Na wschodnim ramieniu góry (już w grzbiecie granicznym) przy słupku granicznym nr 134/2, w miejscu zwanym Czereniny, znajduje się cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej. Drugi cmentarz leży niedaleko tego pierwszego, po słowackiej stronie granicy. Pozostałe dwa (z istniejących tu podobno czterech cmentarzy) nie zostały dotychczas zidentyfikowane[2].
Piesze szlaki turystyczne edytuj
Południowo-wschodnim zboczem poniżej szczytu, granicą państwową i granicą rezerwat przyrody "Kamień nad Jaśliskami" prowadzą szlaki:
– fragment szlaku prowadzący z Barwinka przez Przełęcz Dukielskią, Przełęcz pod Czeremchą i dalej.
– fragment szlaku prowadzący z Przełęczy Dukielskiej, przez – Przełęcz pod Czeremchą i dalej.
– prowadzący z Jaślisk przez rezerwat przyrody obok nieczynnych kamieniołomów na Kamieniu do Lipowca.
Przypisy edytuj
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Krukar Wojciech, Kryciński Stanisław, Luboński Paweł, Olszański Tadeusz A. i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, s. 155, ISBN 83-85557-98-9
Bibliografia edytuj
- Radwański Krzysztof i Szymczak Marcin: Atlas gór Polski. Sudety. Karpaty. Góry Świętokrzyskie, Express Map 2008r Warszawa ISBN 978-83-7546-020-9.
- Krukar Wojciech: Kamień (857 m), w: "Magury 88", wyd. Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich, Warszawa 1988, s. 7-9.
- Krukar Wojciech, Luboński Paweł i in.: Beskid Niski: Przewodnik dla prawdziwego turysty, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2007, ISBN 978-83-89188-63-2.
- Krygowski Władysław: Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie (część wschodnia) i Pogórze Strzyżowsko-Dynowskie (część zachodnia), wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1977.
- Beskid Niski (mapa cyfrowa) wydawca Compass Kraków rok 2005.