Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie
 |
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Kamienica Bronisława Kryształa – kamienica w Warszawie, przy ul. Mokotowskiej 24, wybudowana w 1913 dla Bronisława Kryształa. Projekt kamienicy wykonał Leon Wolski.
 nr rej. 713 z 1.07.1965
| |
 Front kamienicy (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
późny klasycyzm (empir) |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
6 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Bernard-Berek i Estera Głowińska, Helena, Luba i Celina Głowińskie |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′17,74″N 21°01′09,33″E/52,221594 21,019258
| |
Historia edytuj
Posesja została wydzielona w 1882 przez Mikołaja i Weronikę Nowakowskich z nieruchomości, należącej do braci Władysława i Józefa Kaczyńskich. Kamienicę dla Bronisława Kryształa wybudowano w 1913 według projektu Leona Wolskiego. W 1918 kamienica została zakupiona przez Bernarda-Berka i Esterę z Głowińskich. W 1923 córki: Helena, Luba i Celina Głowińskie odziedziczyły udział matki, a w 1929 udziały ojca.
Architektura edytuj
Kamienica Bronisława Kryształa jest to pięciopiętrowy, dom frontowy z trzema jednakowymi oficynami tworzącymi zamknięte podwórze. Konstrukcja budynku jest ceglana z ogniotrwałymi stropami.
Budynek posiada niski, blaszany, dwuspadowy dach.
Styl edytuj
Dziewięcioosiowa elewacja od strony ul. Mokotowskiej została pokryta zdobieniami nawiązującymi do późnego klasycyzmu. Po 1945, po rozbiórce sąsiadujących budynków, kamienicę poszerzono z obu stron. Budynek jest płaski, jednak na przeciwległych jego końcach umieszczono pozorne wykusze i wnęki balkonowe na trzech górnych piętrach. Trójkondygnacyjne kolumny między wykuszami są wykonane w stylu jońskim, charakteryzujący się wysokimi cokołami ze żłobionymi trzonami. Elewacja budynku jest podzielona na kilka części: dwupoziomowy cokół, wydzielone gzymsami drugie piętro, część trójpoziomową oraz attykowe zwieńczenie. Zwieńczenie, jest wspierane przez kolumny, ma rozbudowane belkowanie oraz attykę z balustradą i cokołami. Attyka nad wykuszami została podwyższona i ozdobiona płaskorzeźbami orłów z rozpostartymi skrzydłami i oplecionymi wieńcami.
W najniższej kondygnacji budynku, tzw. przyziemiu, osadzono pięć dużych, prostokątnych witryn oraz bramę, połączoną po lewej stronie z wąskimi drzwiami dla pieszych. Pas cokołowy tej kondygnacji wtórnie obłożono granitem. Na piętrach, po obu stronach, wstawiono szerokie okna trójskrzydłowe, gdzie indziej zaś dwuskrzydłowe, z lufcikami powyżej. Okna otrzymały bardzo oszczędny wystrój, ograniczony do cienkich obramowań. Wielki balkon, wsparty na belkach, został umieszczony na drugim piętrze.
Brama i sąsiadujące z nią drzwi to ażurowe, przeszklone odlewy, których powierzchnia dzieli się na kwadratowe pola obramowane ornamentem kandelabrowym. Nad drzwiami jest widoczne podobnie wykonane okienko. Posadzka asfaltowa, ściany gładko otynkowane, w stropie zaś widać belki. Po lewej (płn.) stronie znajduje się wejście na klatkę schodową. Dwubiegowe powrotne schody obłożono białym marmurem, podobnie jak parapety okien. Marmurowe są również posadzki podestów, ułożone w biało-czarną ukośną szachownicę. Balustrada powtarza kandelabrowe motywy zastosowane w bramie, następujące na przemian z elementami owalnymi. Podesty pięter w kształcie trapezu równoramiennego zawierają w ukośnych bokach wejścia do mieszkań, a na wprost szyb windy. Drzwi pochodzą z czasów powojennych.
Elewacja edytuj
Elewacja tylna łączy się ze skrzydłami oficyn, tworząc zamkniętą obudowę podwórza z ciągłym, wysokim pasem cokołu z okienkami piwnic i wysokim profilowanym gzymsem koronującym. Elewacja bocznej oficyny płn. jest dziewięcioosiowa. Oficyna poprzeczna jest pięcioosiowa z zaokrąglonym ryzalitem klatki pośrodku (okna jak pierwsza klatka w oficynie płn.). Ryzalit ujmują osie z oknami dwuskrzydłowymi, a skrajne są trójskrzydłowe.
Wszystkie klatki schodowe rozwiązano według jednego schematu. Dolny podest został wylany z lastryka, dalej znajdują się trzy stopnie biegu wyrównawczego, wiodące ku górze na podest wyłożony płytkami ceramicznymi w ukośną biało-czerwoną szachownicę. Biegnące wyżej dwubiegowe schody oraz tralkowe balustrady wykonano z drewna.
Inne informacje edytuj
- Na piątym piętrze kamienicy mieściły się redakcje „Świata Młodych”[1] i „Przeglądu Sportowego“[2].
Zdjęcia edytuj
-
Podwórko -
Detal -
Pilaster -
Brama
Przypisy edytuj
- ↑ Joanna Papuzińska. Piąte piętro, winda nieczynna. „Skarpa Warszawska”, s. 58–59, czerwiec 2014.
- ↑ Stefan Szczepłek. Sekretne życie dziennikarzy. „Skarpa Warszawska”, s. 40, grudzień 2020.
Bibliografia edytuj
- Jarosław Zieliński: Alas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11 Miechowska-Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 382–384. ISBN 83-88372-30-0.