Kanguroszczur reliktowy
Kanguroszczur reliktowy (Potorous gilbertii) – gatunek ssaka z rodziny kanguroszczurowatych (Potoroidae). Endemit południowo-zachodniej Australii, krytycznie zagrożony wyginięciem[3].
| Potorous gilbertii | |||
| (Gould, 1841)[1] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kanguroszczur reliktowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1841 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Hypsiprymnus gilbertii[1]. Miejsce typowe to Zatoka Króla Jerzego, Australia Zachodnia, Australia[4][5][6]. Holotyp to skóra (sygnatura BMNH 1841.1152) i czaszka w złym stanie (BMNH 46.4.4.47) samicy z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[7]; zebrany przez Johna Gilberta[1].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[5].
Etymologia edytuj
- Potorous: rodzima nazwa Potoroo oznaczająca w Nowej Południowej Walii kanguroszczura[8].
- gilbertii: John Gilbert (1812–1845), angielski taksydermista, przyrodnik, odkrywca, kolekcjoner z Australii z lat 1838–1845[9].
Zasięg występowania edytuj
Zasięg występowania kanguroszczura reliktowego ograniczony jest do pojedynczej populacji w Two Peoples Bay Nature Reserve (Mount Gardner), niedaleko Albany, na dalekim wybrzeżu południowo-zachodniej Australii Zachodniej[5]. Pomyślnie introdukowany na pobliską Bald Island[5].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 28,6–37,1 cm, długość ogona 20–23,6 cm; masa ciała 0,7–1,2 kg[10][11]. Krótkie szarawobrązowe futro.
Tryb życia edytuj
Gatunek roślinożerny, naziemny, zamieszkuje zarośla, których używa do ukrywania się przed drapieżnikami. Osiąga do 7 lat na wolności i 12 lat w niewoli[12].
Status zagrożenia i ochrona edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (ang. critically endangered ‘krytycznie zagrożony’)[3]. Już w latach 1870. uważano gatunek za wymarły, do czego przyczynić się miały inwazyjne gatunki drapieżników i polowania rdzennych Australijczyków. W 1994 r. odkryto niewielką populację w rezerwacie przyrody Two Peoples Bay Nature Reserve w Australii Zachodniej, który utworzono w 1967 r. po interwencji księcia Filipa w związku z zagrożeniem wymarciem gąszczaka krzykliwego[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d J. Gould: Monograph of Macropodidae, or family of kangaroos. London: Author, 1841, s. ryc. i nienumerowana strona. (ang.).
- ↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 180. (ang.).
- ↑ a b c J. Woinarski & A.A. Burbidge, Potorous gilbertii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-2 [dostęp 2023-08-08] (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Potorous gilbertii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-08-08].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Potorous gilbertii (Gould, 1841). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
- ↑ Species Potorous gilbertii (Gould, 1841). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 560, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 153. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 628. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 63. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Jennifer Gumas, Potorous gilbertii (Gilbert's potoroo) [online], Animal Diversity Web [dostęp 2022-01-13] (ang.).
- ↑ Mateusz Łysiak, 60 lat temu książę Filip nieświadomie uratował najrzadszego torbacza Australii [online], www.national-geographic.pl, 4 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-13] (pol.).