Kanonierki torpedowe typu Peleng-i Derya
Kanonierki torpedowe typu Peleng-i Derya – tureckie kanonierki torpedowe z końca XIX wieku. W 1889 roku w niemieckiej stoczni Germaniawerft w Kilonii rozpoczęto budowę dwóch okrętów tego typu, z których do służby w marynarce wojennej Imperium Osmańskiego wszedł tylko jeden – „Peleng-i Derya”. Druga jednostka („Nımet”) nie została ukończona z powodów finansowych. „Peleng-i Derya” wzięła udział w wojnie grecko-tureckiej i I wojnie światowej, podczas której została zatopiona 23 maja 1915 roku przez brytyjski okręt podwodny HMS E11.
 „Peleng-i Derya” w Southampton w 1896 roku | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1896 |
| Wycofanie |
1915 |
| Planowane okręty |
2 |
| Zbudowane okręty |
1 |
| Okręty w służbie |
0 |
| Dane taktyczno-techniczne[1][2] | |
| Wyporność |
normalna: 755 ton |
| Długość |
całkowita: 75,5 metra |
| Szerokość |
8,5 metra |
| Zanurzenie |
2,9 metra |
| Napęd |
2 maszyny parowe o łącznej mocy 4700 KM |
| Prędkość |
18 węzłów |
| Załoga |
80 |
| Uzbrojenie |
2 działa kal. 105 mm (2 x I) |
Projekt i budowa
edytujW 1887 roku Imperium Osmańskie zamówiło w Niemczech dwie kanonierki torpedowe typu Peleng-i Derya[3]. Oba okręty zbudowane zostały w stoczni Germaniawerft w Kilonii[4][5]. Stępki jednostek położono w 1889 roku, a zwodowane zostały w 1890 roku[2][6]. „Nımet” po wodowaniu został rozebrany i w sekcjach przetransportowany do Stambułu, natomiast budowę „Peleng-i Derya” kontynuowano w macierzystej stoczni do 1896 roku[2][3].
| Okręt | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Wejście do służby | Los |
|---|---|---|---|---|---|
| „Peleng-i Derya” | Germaniawerft | 1889 | 1890 | wrzesień 1896 | zatopiony 23 maja 1915 |
| „Nımet” | 30 stycznia 1890 | – | rozebrany i złomowany w 1909 |
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręty były kanonierkami torpedowymi z kadłubami wykonanymi ze stali[4][7]. Długość całkowita wynosiła 75,5 metra (72 metry między pionami), szerokość 8,5 metra i zanurzenie 2,9 metra[2][4][a]. Wyporność normalna wynosiła 755 ton, zaś pełna 900 ton[2][4]. Jednostki napędzane była przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania Germania o łącznej mocy 4700 KM, do których parę dostarczały cztery kotły lokomotywowe (także produkcji Germanii)[1][2][b]. Prędkość maksymalna napędzanych dwoma śrubami okrętów wynosiła 18 węzłów[3][8]. Okręty zabierały zapas 175 ton węgla[2][3].
Na uzbrojenie artyleryjskie jednostek składały się dwa pojedyncze działa kalibru 105 mm SK L/35 C/91 Kruppa oraz sześć pojedynczych dział kalibru 47 mm SK L/40 C/91 Kruppa[2][3][c]. Broń torpedową stanowiły trzy pojedyncze wyrzutnie kalibru 356 mm, w tym jedna stała na dziobie[2][3].
Załoga pojedynczego okrętu składała się z 9 oficerów, 11 podoficerów i 60 marynarzy[2][3][d].
Służba
edytujZ powodu wstrzymania finansowania przez władze Imperium Osmańskiego budowa „Nımeta” została wstrzymana w 1893 roku, w związku z czym nie wszedł on nigdy w skład marynarki wojennej[2][3]. Kadłub okrętu został rozebrany i złomowany w 1909 roku[2][3][e].
„Peleng-i Derya” został wcielony do marynarki wojennej Imperium Osmańskiego we wrześniu 1896 roku[2][3]. W 1897 roku, podczas wojny grecko-tureckiej, jednostka znajdowała się w składzie 2. eskadry floty osmańskiej, jednak wraz z resztą floty przebywała przez cały okres działań wojennych w Dardanelach[9][10]. W 1913 roku ze względu na stan techniczny okręt wycofano do rezerwy, a do służby powrócił we wrześniu 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej[3].
23 maja 1915 roku nieopodal Bakırköy „Peleng-i Derya” została storpedowana przez brytyjski okręt podwodny HMS E11[6][11]. Kanonierka zatonęła natychmiast, a na jej pokładzie zginęło dwóch członków załogi[11]. W 1915 roku wrak okrętu podniesiono i przeholowano do Stambułu, po czym w 1920 roku złomowano[3][f].
Uwagi
edytuj- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 podaje, że długość okrętów wynosiła 70 metrów, szerokość 9,5 metra, a zanurzenie 5,02 metra.
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 i Brassey 1896 ↓, s. 308 podają, że moc maszyn wynosiła 4500 KM, zaś Brassey 1912 ↓, s. 238 informuje, że 5000 KM.
- ↑ Gogin 2022 ↓ podaje ponadto, że na okrętach znajdowało się także pięć rewolwerowych pięciolufowych działek kalibru 37 mm L/30, zaś Brassey 1896 ↓, s. 308 i Brassey 1912 ↓, s. 238 podają, że na okrętach znajdowało się łącznie 16 sztuk broni małokalibrowej.
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394, Brassey 1896 ↓, s. 308 i Brassey 1912 ↓, s. 238 podają, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 111 osób.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 390 podaje, że kadłub okrętu został złomowany w 1910 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 390 podaje, że okręt został złomowany około 1922 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 157-158.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2022 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 158.
- ↑ a b c d Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 157.
- ↑ Brassey 1912 ↓, s. 238.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 390.
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 8-9, 194.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1985 ↓, s. 296.
- ↑ a b Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 36, 158.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). New York: Mayflower Books Inc., 1979. ISBN 0-8317-0302-4. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: PELENG-İ DERYA torpedo gunboats (1896). Navypedia. [dostęp 2022-04-05]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski: Od wojny krymskiej do bałkańskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985. ISBN 83-215-3259-4.
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-659-0.
- The Naval Annual, 1896. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1896. (ang.).
- The Naval Annual, 1912. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1912. (ang.).