Kaplica ariańska w Cielętnikach
Kapliczka ariańska w Cielętnikach, również Kaplica Kawalerii i Jazdy Polskiej – zabytkowy obiekt zlokalizowany w powiecie częstochowskim, gminie Dąbrowa Zielona w Polsce, w miejscowości Cielętniki[1]. Początkowo pełniła funkcję zboru arian, choć po czasie została przemianowana w lamus dworski. Obecnie kaplica powróciła do swojego pierwotnego przeznaczenia, stając się ponownie miejscem kultu o charakterze chrześcijańskim[1].
 nr rej. 724 z 27.12.1967
| |
 Kaplica ariańska w Cielętnikach (2013) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Ogrodowa 1 |
| Typ budynku |
kaplica |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor | |
| Kondygnacje |
1 (parterowa) |
| Rozpoczęcie budowy |
XVI w. |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel |
Marcin Grduszak |
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Zielona  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego  | |
 50°53′23″N 19°34′36″E/50,889722 19,576667
| |
Fundatorami obiektu była rodzina Majów herbu Starykoń, ówcześni właściciele Cielętnik i sympatycy arianizmu[1].
Historia edytuj
Kaplica została wzniesiona w XVI wieku, jest budynkiem dawnego zboru, będącego miejscem kultu religijnego arian, wyznawców religijnej wspólnoty ukształtowanej w XVI wieku z kalwinizmu. Arianie wyróżniali się tym, że nie uznawali dogmatu Trójcy Świętej, co stało się charakterystycznym założeniem ich wyznania. W Polsce arianie byli także znani jako bracia polscy[2][1]. Obiekt jest jednym z nielicznych ocalałych świadectw dawnej świetności arian w Polsce[1].
Kaplicę ufundowała rodzina Majów herbu Starykoń, a właściwie bliżej nieokreśleni bracia z rodziny Majów, będący właścicielami Cielętnik i protektorami arian na terenach lokalizacji kapliczki[3][1].
W 1967 roku kapliczka została wpisana do rejestru zabytków, jako część zespołu dworsko-parkowego w Cielętnikach. Zespół obejmuje późnobarokowy, cielętnicki dwór z 1725 r. (nr rej. 457 z 17.01.1950 oraz 218 z 27.12.1967) wraz z kapliczką (nr rej. 724 z 27.12.1967) oraz parkiem z I połowy XVIII wieku (nr rej. A/139/07 z 15.03.2007)[4]. Narodowy Instytut Dziedzictwa wskazuje, że kapliczka pochodzi z XVIII wieku[4], może być to błąd z uwagi na fakt, że inne źródła podają wcześniejszą datę powstania obiektu[1][3][5].
W rocznicę 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości w 2018 roku, została w niej odprawiona uroczysta msza św. pod przewodnictwem ks. dr Andrzeja Dmochowskiego. Kaplica wróciła do roli miejsca kultu. Aktualnie jest to jedyna w Polsce Kaplica Kawalerii i Jazdy Polskiej p.w. Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza Polskiego[1].
Według źródeł z 2021 roku, właścicielem kapliczki jak i całego zespołu dworsko-parkowego był lekarz, Marcin Grduszak, który był odpowiedzialny za odnowienie kompleksu[5].
Architektura edytuj
Kaplica w Cielętnikach jest wykonana w stylu barokowym. Nad jej wejściem znajduje się herb Starykoń, należący do rodziny Majów[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Kaplica Kawalerii i Jazdy Polskiej. prastara.pl. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Paweł Dudek: Kaplica ariańska w Silniczce. radomsk.pl, 2020. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa. nid.pl. s. 51. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Dwór i dawny zbór ariański w Cielętnikach. jura.slaskie.travel. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Dwór w Cielętnikach znów w rozkwicie: nowa oranżeria, klomby różane. czestochowa.wyborcza.pl. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).