Kapucynka białoczelna

Kapucynka białoczelna
	Cebus albifrons
	(Humboldt, 1812)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Rodzina	płaksowate
Podrodzina	kapucynki
Rodzaj	kapucynka
Gatunek	kapucynka białoczelna
Synonimy
	Simia albifrons Humboldt, 1812;
	Simia albifrons Humboldt, 1812;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kapucynka białoczelna^[3] (Cebus albifrons) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny kapucynek (Cebidae) w obrębie rodziny płaksowatych (Cebinae).

Zasięg występowania edytuj

Kapucynka białoczelna występuje w dorzeczu górnego biegu Amazonki w południowej Wenezueli (stan Amazonas), południowej i wschodniej Kolumbii (region kolumbijskiej Amazonii, na północ od rzek Amazonka i Putumayo oraz fragmentarycznie na wschodnich nizinach na zachód od rzeki Orinoko, na północ aż do dolnego biegu rzeki Meta) i północo-zachodniej Brazylii (na północ od Solimões, na zachód od rzek Negro i Branco, aż do rzeki Uraricoera); najwyraźniej gatunek ten jest nieobecny w kolumbijskim dorzeczu Amazonki ze środkowych i górnych biegów rzek Meta i Vichada oraz z północnego brzegu górnego biegu rzeki Guaviare^[4].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1812 roku niemiecki przyrodnik Alexander von Humboldt nadając mu nazwę Simia albifrons^[5]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Humboldt wskazał lasy w pobliżu Santa Bárbara i katarakty w rzece Orinoko, w Amazonii, w Wenezueli^[5]^[6]^[4].

Badania oparte o genetykę molekularną wykazały, że kapucynki białoczelne na południe od Amazonki są zupełnie inne niż te z północy^[7]. Wyodrębniony ponownie do rangi gatunku Cebus unicolor reprezentuje kapucynki występujące na południe od rzeki, a te z północy nadal są traktowane jako C. albifrons^[4]. Może być więcej taksonów kapucynek występujących na północ i południe od Amazonki, które nie zostały dotychczas zidentyfikowane^[4]. Taksony pośrednie między C. albifrons i C. capucinus występują w środkowej dolinie San Jorge, w dolnym biegu rzeki Cauca w Kolumbii^[4]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[4].

Etymologia edytuj

Cebus: gr. κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”^[8].
albifrons: łac. albus „biały”; frons, frontis „czoło, brwi”^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) samic 36,5–37,5 cm, samców 37,5 cm, długość ogona samic 41–46 cm, samców 42,5 cm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała^[10]. Sierść w kolorze jasnobrązowym przechodzącym w kremowo-biały na głowie.

Przypisy edytuj

↑ Cebus albifrons, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ A.A. Link A.A. i inni, 2021, Cebus albifrons, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 190–192. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b A. von Humboldt & A. Bonpland: Recueil d’observations de zoologie et d’anatomie comparée, faites dans l’Océan atlantique, dans l’intérieur du nouveau continent et dans la mer du sud pendant les années 1799, 1800, 1801, 1802 et 1803. T. 1. Paris: F. Schoell, 1812, s. 324. (fr. • łac.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cebus albifrons. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-10].
↑ J.P. Boubli, A.B. Rylands, I.P. Farias, M.E. Alfaro & J.L. Alfaro. Cebus phylogenetic relationships: a preliminary reassessment of the diversity of the untufted capuchin monkeys. „American Journal of Primatology”. 74 (4), s. 381–393, 2012. DOI: 10.1002/ajp.21998. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 166, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, B.M. Bezerra, F.P. Paim & H.L. Queiroz: Family Cebidae (Squirrel Monkeys and Capuchins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 408–409. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[itis-1] Cebus albifrons, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] A.A. Link A.A. i inni, 2021, Cebus albifrons, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-10] (ang.).

[Cichocki&inni-3] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 190–192. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Humboldt-5] A. von Humboldt & A. Bonpland: Recueil d’observations de zoologie et d’anatomie comparée, faites dans l’Océan atlantique, dans l’intérieur du nouveau continent et dans la mer du sud pendant les années 1799, 1800, 1801, 1802 et 1803. T. 1. Paris: F. Schoell, 1812, s. 324. (fr. • łac.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cebus albifrons. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-10].

[Boubli&inni-7] J.P. Boubli, A.B. Rylands, I.P. Farias, M.E. Alfaro & J.L. Alfaro. Cebus phylogenetic relationships: a preliminary reassessment of the diversity of the untufted capuchin monkeys. „American Journal of Primatology”. 74 (4), s. 381–393, 2012. DOI: 10.1002/ajp.21998. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 166, 1904. (ang.).

[Jobling-9] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Rylands&inni-10] A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, B.M. Bezerra, F.P. Paim & H.L. Queiroz: Family Cebidae (Squirrel Monkeys and Capuchins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 408–409. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]