Karłówka brązowolica
Karłówka brązowolica[6] (Micropsitta geelvinkiana) – gatunek małego ptaka z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Ptak ten zamieszkuje wyspy na północny zachód od Nowej Gwinei, według IUCN jest gatunkiem najmniejszej troski.
| Micropsitta geelvinkiana[1] | |||
| (Schlegel, 1871) | |||
 Para na ilustracji autorstwa Johna Gerrarda Keulemansa z lat 1875–76 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
karłówka brązowolica | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Zasięg występowania edytuj
Karłówka brązowolica występuje w zależności od podgatunku[7][8]:
- M. geelvinkiana geelvinkiana – Numfoor (Zatoka Cenderawasih)
- M. geelvinkiana misoriensis – Biak (Zatoka Cenderawasih)
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy opisał w 1871 roku niemiecki ornitolog Hermann Schlegel jako podgatunek Nasiterna pygmaea[a][2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Schlegel wskazał wyspę Mafor (tj. Numfoor)[2]. Podgatunek misoriensis opisał w 1875 roku włoski ornitolog Tommaso Salvadori, nadając mu nazwę Nasiterna misoriensis i jako miejsce typowe wskazując wyspę Biak[3].
M. geelvinkiana tworzy grupę gatunków z M. keiensis i M. pusio[7]. Rozpoznano dwa podgatunki[8].
Etymologia edytuj
Nazwa rodzajowa: gr. μικρος mikros „mały”; nowołac. psitta „papuga”, od gr. ψιττακη psittakē „papuga”[9]. Epitet gatunkowy: Geelvink Bay, Nowa Gwinea (tj. Zatoka Cenderawasih)[10]. Pozostałe epitety: misoriensis – wyspa Misori, Nowa Gwinea[11]; maforensis – wyspa Mafor, Nowa Gwinea[12].
Morfologia edytuj
Długość ciała około 9 cm; masa ciała 13–17 g[7]. Większość upierzenia koloru zielonego, ale czoło i ciemię koloru ciemnoniebieskiego z żółtym łukiem na potylicy, gardło brązowo-niebieskie, środek dolnej części piersi oraz pokrywy podogonowe żółte. U samicy brak żółtego łuku na potylicy, dolne części są zielone a głowa bardziej matowa[7]. U młodych ptaków twarz jest koloru jasnobrązowego i wokół oczu występuje szeroki, nagi biały obszar. U podgatunku misoriensis czoło i ciemię koloru brązowego[7].
Ekologia edytuj
Karłówka brązowolica zamieszkuje pierwotny i wtórny las, obrzeża lasów sąsiadujące z ogrodami lokalnych mieszkańców[7]; toleruje również bardzo zdegradowane siedliska[5]. Obserwowana tylko do 150 m n.p.m.[7] (IUCN podaje, że do co najmniej 400 m n.p.m.[5]).
Żywi się prawdopodobnie porostami i grzybami wybieranymi z kory drzew, podobnie jak w inne gatunki z rodzaju Micropsitta; w żołądku schwytanego ptaka znaleziono pokruszone nasiona[7].
Ptak z lekko rozwiniętymi gonadami został schwytany w grudniu; gniazdo budowano w czerwcu, dwoje piskląt również obserwowano w czerwcu. Gnieździ się w nadrzewnych termitierach[7].
Status zagrożenia i ochrona edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został uznany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[5]. Wcześniej, w latach 2004-2022 był zaliczony do kategorii NT (ang. Near Threatened – bliski zagrożenia)[13]. Globalna wielkość populacja nie jest znana[5]. Na wyspach Biak i Numfoor las jest bardzo zagrożony wskutek wyrębu i rozwoju rolnictwa, ale wydaje się, że duże obszary lasów pozostają nietknięte w wewnętrznym superiorze[5]. Brak jest danych na temat zmian demograficznych, ale podejrzewa się, że populacje tego ptaka są stabilne. Było podejrzane, że ich liczebność może spadać z powodu utraty siedlisk, ale została zaobserwowana tolerancja na ubywanie lasów oraz korzystanie z leśnych ogrodów[5].
Uwagi edytuj
- ↑ Synonim Micropsitta keiensis.
Przypisy edytuj
- ↑ Micropsitta geelvinkiana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c H. Schlegel. Observations Zoologiques. „Nederlandsch Tijdschrift voor de Dierkunde”. 4, s. 7, 1873. (fr.).
- ↑ a b Salvadori 1875 ↓, s. 909.
- ↑ Salvadori 1875 ↓, s. 908.
- ↑ a b c d e f g BirdLife International, Micropsitta geelvinkiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-05] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Micropsittini Reichenow, 1881 (1853) (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-01].
- ↑ a b c d e f g h i N. Collar: Geelvink Pygmy-parrot (Micropsitta geelvinkiana). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-01]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Micropsitta [dostęp 2017-03-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Geelvinkiana [dostęp 2017-03-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Misoriensis [dostęp 2017-03-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Maforensis [dostęp 2017-03-05].
- ↑ Geelvink Pygmy-parrot (Micropsitta geelvinkiana) - BirdLife species factsheet. datazone.birdlife.org. [dostęp 2022-08-17].
Bibliografia edytuj
- T. Salvadori. Descrizione di cinquantotto nuove specie di uccelli, ed osservazioni intorno ad altre poco note, della Nuova Guinea e di altre Isole Papuane, raccolte dal D. r Odoardo Beccari e dai cacciatori del Sig. A. A. Bruijn. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 7, s. 896–976, 1875. (wł.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i krótki film przedstawiający karłówkę brązowolicą. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).