Karabin Sharps
Karabiny Sharps – seria jednostrzałowych karabinów ładowanych odtylcowo. Model 1859 należał do tzw. karabinów wyborowych swoich czasów i był szeroko używany na Dzikim Zachodzie. Ich projektantem był Christian Sharps.
 Sharps M1859 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Projektant | |
| Producent |
Butterfield & Nippes (1848) |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy | |
| Produkcja |
1850–1881 |
| Wyprodukowano |
100 000+ |
| Dane techniczne | |
| Kaliber | |
| Wymiary | |
| Długość |
1194 mm |
| Masa | |
| broni |
3,63 kg |
| Inne | |
| Prędkość pocz. pocisku |
366 m/s |
| Zasięg maks. |
900 m |
| Zasięg skuteczny |
460 m |
Budowa i Historia edytuj
Karabiny Sharpsa posiadały nowatorski, opatentowany zamek poprzeczno-suwliwy, który był otwierany za pomocą dźwigni pełniącej także rolę kabłąka spustu. Po umieszczeniu naboju ponowne przesunięcie kabłąka powodowało powrót zamka do ustawienia pierwotnego i odcięcie tyłu papierowego naboju przez wbudowaną gilotynkę, co dawało dostęp do prochu. Odpalenie następowało za pomocą kapiszona. Dzięki temu wyposażony w karabin Sharpsa żołnierz mógł oddać do pięciu strzałów na minutę.
Od 1866 roku zamek i komora zostały zmodernizowane, aby mogły pomieścić nabój .50-70 Government z centralną spłonką.
W karabiny gwintowane M1859 wyposażone zostały dwa pułki sharpshooters (tj. „strzelców wyborowych”) pułkownika Hirama Berdana.
Użycie w powstaniu styczniowym edytuj
Na podstawie archiwalnej fotografii, oraz na podstawie badań archeologicznych można stwierdzić, że w powstaniu styczniowym były używane pojedyncze egzemplarze karabinków Sharps starszych typów[1].
W 1913 r. w 50 rocznicę wybuchu powstania styczniowego zorganizowano wystawę we Lwowie poświęconą powstaniu styczniowemu. Na wystawie zaprezentowano szereg różnych eksponatów w tym też broń powstańców styczniowych. W czasie tej wystawy Józef Kościesza-Jaworski sfotografował broń powstańców styczniowych. Na zachowanej fotografii można rozpoznać karabinek Sharps[1].
Na podstawie analizy fotografii można stwierdzić, że jest to model karabinka w którym zastosowano zamek skośny tzw: „slant breech”. Zamek tego typu odchylony był o około 22 stopnie i stosowany był w Sharpsach produkowanych przed 1859 r. W 1859 r opatentowano nowy model z prostym, pionowym zamkiem. W modelach karabinów Sharps 1859 i późniejszych przesuwny blok zamka stykał się z powierzchnią lufy prostopadle do niej[2].
Dodatkowo na tej archiwalnej fotografii można dostrzec charakterystyczny celownik używany w modelach Sharpsa z 1851-1852 r. Na podstawie więc typu zamka i celownika, można stwierdzić, że powstańczy karabinek Sharps pochodził z początków produkcji tego typu broni.
Drugim źródłem informacji świadczącym o tym, że karabinki Sharps były używane w powstaniu styczniowym są wyniki badań archeologicznych. W czasie badań archeologicznych na terenie pola bitwy pod Olszowym Młynem odnaleziono szereg kul i pocisków z powstańczej broni. Wśród pocisków znaleziono trzy pociski, które można zakwalifikować jako pochodzące z karabinków Sharps. Pociski te miały kaliber zbliżony do .58[1].
Prawdopodobnie pociski te pochodziły z karabinków Sharps model 1855. Karabinki tego typu produkowane był w latach 1856-1857 w liczbie 6796, z czego 6000 szt. zostało sprzedane armii brytyjskiej. Karabinki te wyprodukowano w kalibrze .577. Wyposażone były w system podawania kapiszonów oparty na papierowej taśmie Edwarda Maynarda. W broni tej zastosowano skośny zamek typu „slant breech”. W późniejszym czasie między 1857-1859 część tej broni była przerabiana. W zmodyfikowanej broni zmniejszono nieco kaliber, zmieniono stopień skrętu gwintu w lufie, oraz udoskonalono przyrządy celownicze. Z biegiem czasu część niezmodyfikowanych karabinków Sharps wycofywano ze służby. Do lutego 1864 r. w służbie brytyjskiej było już tylko 2877 karabinków Sharps[3].
Na podstawie odnalezionych na polu bitwy pocisków można stwierdzić, że nieduża ilość karabinków Sharps model 1855, sprzedanych przez wojsko brytyjskie, mogła trafić na uzbrojenie powstańców styczniowych.
Linki zewnętrzne edytuj
Bibliografia edytuj
- 100 legendarnych strzelb i karabinów, Stéphan Jouve, KDC, ISBN 978-83-7404-881-1.
- Military History. [dostęp 2009-11-25]. (ang.).
- Desert USA. [dostęp 2009-11-25]. (ang.).
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Michał Górny, Broń Strzelecka Powstania Styczniowego, Warszawa 2023, s. 149-150.
- ↑ Sharps M-1851 Sporting Rifle - Near Fine [online], collegehillarsenal.com [dostęp 2024-05-09].
- ↑ British Contract Model 1855 Sharps Carbine Marked to the King's Dragoon Guards [online], collegehillarsenal.com [dostęp 2024-05-09].