Wikipedia

Kargowa

miasto w województwie lubuskim

Kargowa (niem. Unruhstadt) – miasto w Polsce położone w powiecie zielonogórskim, w województwie lubuskim, siedziba gminy Kargowa, położone w Kotlinie Kargowskiej, nad Obrzycą.

Kargowa
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Kargowej
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

zielonogórski

Gmina

Kargowa

Data założenia

1360

Prawa miejskie

1655

Burmistrz

Marta Paron

Powierzchnia

4,55 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


3768[1]
828,1 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 68

Kod pocztowy

66-120

Tablice rejestracyjne

FZI

Położenie na mapie gminy Kargowa
Mapa konturowa gminy Kargowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kargowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kargowa”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kargowa”
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego
Mapa konturowa powiatu zielonogórskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kargowa”
Ziemia52°04′19″N 15°51′55″E/52,071944 15,865278
TERC (TERYT)

0809044

SIMC

0988448

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Kargowa liczyła 3768 mieszkańców[1].

Wieś położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Położenie edytuj

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 4,55 km²[3].

Kargowa leży w historycznej Wielkopolsce[4].

W okolicy Kargowej znajdują się trzy jeziora: Linie, Zacisze i Wojnowskie.

Historia edytuj

 
Pałac w Kargowej

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona została po raz pierwszy w 1360 pod nazwą Cargowo, 1400 pod obecną nazwą Kargowa, 1434 Gargowa, 1443 Dargowa, 1510 Tharghowa[5].

Miejscowość początkowo była wsią należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej. W 1360 w dokumencie sądowym odnotowano pierwszą wzmiankę o istnieniu osady, której właścicielem był wówczas Dzierżykraj - świadek w procesie. Od XV wieku właścicielami miejscowości był ród Kotwiczów. W latach 1400-1402 zanotowano Witka Kotwicz, nazwanego również Wojtkiem. W 1400 był on w sporze sądowym z Przybysławem Gryżyńskim, a w 1402 w sporze z Grzymkiem Brodzkim o 50 grzywien poręki. W latach 1408-1444 właścicielami w miejscowości byli Nikiel Kargowski oraz jego brat niedzielny Bernard lub Burchard Kotwicz. W 1439-1453 właścicielem wsi był Wincenty Kargowski. W 1451 kupił on za 300 grzywien połowę Kargowej od braci Jana i Wincentego z Goździchowa i Puszczykowa koło Wielichowa[5].

W XV wieku miejscowość leżała blisko granicy Polski oraz księstwa głogowskiego. W 1453 Wincenty z Kargowej oraz z Kolska leżącego wówczas w księstwie oraz Wojciech Jarogniewski z Jaromierza polubownie rozgraniczyli Kargową z Jaromierzem. W 1463 wieś leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W roku tym Jędrzych lub Henryk zwany Kargowskim zapisał swojej żonie Katarzynie po 30 grzywien posagu oraz wiana na połowie wsi[5].

W 1528 ustalono przebieg granicy z Klinicami leżącymi wówczas w księstwie głogowskim wzdłuż rzeki Mościska, która wypływała z Wielkiego Lasu identyfikowanego z okolicami obecnej wsi Karszyn. W 1554 odnotowano kopce narożne wsi Kargowa, Kopanicy i Uścia należącego do Jaromierza, które stały nad rzeką Obrzycą. W latach 1542-1603 granica Kargowej z Kopanicą przebiegała w pobliżu ostrowu oraz lasu zwanego Dźwinne. W 1571 podkomorzy wytyczył granicę między Kargową, a częścią Chwalimia należącego do cystersów z Obry. Przebiegała ona od kopca na wzgórzu Strzyżyna przy ujściu rzeki Mościska do rzeki Głogownik[5].

W 1510 dokumenty podatkowe odnotowały w miejscowości 9 półłanków osiadłych i 8 półłanków opustoszałych, 2 karczmy, młyn opustoszały o jednym kole oraz folwark. W 1530 odnotowany został pobór podatków z 3 łanów. W 1563 pobór z 4 łanów, karczmy, młyna wodnego walnego o jednym kole. W 1564 w miejscowości odnotowano 7 łanów. W 1581 miał miejsce pobór z 4 łanów, 1/4 łana należącego do karczmy, a także od 7 zagrodników, 5 komorników, jednego najemnego robotnika zwanego ratajem, 4 rzemieślników, rybaka, owczarza wypasającego 80 owiec, młyna walnika o jednym kole, piłę o jednym kole, wyszynk gorzałki oraz wiatraka dorocznego[5].

  • 1637 – z nadania przez króla Władysława IV miejscowość otrzymuje przywilej organizacji czterech jarmarków w roku i jednego targu w tygodniu
  • 1641 – miejscowość zostaje zakupiona przez starostę gnieźnieńskiego hrabiego Jerzego Unruga i nazwana Unrugowem (miasto pozostaje własnością rodziny Unrugów od 1661 do 1837 roku)
  • 1661 – Kargowa (Unrugowo) otrzymała pełne prawa miejskie z nadania króla Jana Kazimierza w uznaniu zasług Krzysztofa Unruga podczas potopu. Osiedleńcami byli głównie uciekinierzy ze Śląska, którzy byli prześladowani za przekonania religijne[6]. Miasto było położone na granicy Brandenburgii i Śląska przy szlaku z Poznania przez Wolsztyn i Gubin do Drezna, toteż pełniło rolę komory celnej i miejsca postoju podczas podróży do Drezna władców Polski Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa. Taki stan rzeczy powodował, że w mieście stacjonował stały posterunek kompanii piechoty.
Zobacz też: Oblężenie Kargowej (1735).
  • 1793 – w wyniku II rozbioru Polski miasto trafia pod administrację Królestwa Prus
  • 1807 – Kargowa należy do Księstwa Warszawskiego
  • 1815 – w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego trafia ponownie do Królestwa Prus
  • 1818 – miasto staje się częścią powiatu babimojskiego
  • 1919 – miasto zostaje opanowane przez powstańców wielkopolskich, lecz ze względu na wyraźną przewagę ludności niemieckiej Traktat wersalski pozostawia je w granicach Niemiec w ramach Marchii Granicznej Poznań-Prusy Zachodnie.
  • 1938 – Wskutek likwidacji Prowincji Marchia Graniczna Kargowa włączona zostaje do powiatu sulechowsko-świebodzińskiego
  • 1945 – miasto ponownie włączone do Polski; większość dotychczasowych mieszkańców zostaje wysiedlonych do Niemiec. Po zasiedleniu miasta ludnością narodowości polskiej nastąpił rozwój przemysłu spożywczego (największym pracodawcą była przed wiele lat Fabryka Cukrów "Dąbrówka" - obecnie oddział Nestlé)[8].

Miasto przed 1945 słynęło z warzenia piwa, w Kargowej istniało kilka browarów[potrzebny przypis]

Liczba mieszkańców przed 1945 r.

  • 1815 – 1518 mieszkańców
  • 1858 – 1920 mieszkańców
  • 1885 – 1604 mieszkańców
  • 1934 – 1807 mieszkańców

Demografia edytuj

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 3658 mieszkańców[9].

  • Piramida wieku mieszkańców Kargowej w 2014 roku[10].


 

Zabytki edytuj

 
Widok z ratusza na kamieniczki w rynku
 
Park przy pałacu
 
Nieczynny budynek stacji kolejowej

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:

  • miasto, w tym rynek, układ urbanistyczny i zabudowa z XVIII i XIX wieku
  • kościół poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbego, klasycystyczny, z XVIII w.; przebudowywany w latach 1801–1805, wieża dobudowana w 1832, ul. Górna 2
  • ratusz, z XVII w, przebudowany w 1856 roku
Osobny artykuł: Obrona ratusza w Kargowej.
  • zespół pałacowy, z XVIII wieku:
    • pałac, późnobarokowy pałac z lat 1731–1733, zbudowany na polecenie króla Augusta II Mocnego według projektu Johanna Christopha Knöffela. Pałac zbudowany w pobliżu wcześniejszej rezydencji rodu Unrugów i miał pełnić rolę rezydencji królewskiej w czasie podróży króla na trasie Drezno-Warszawa, jednak śmierć króla w 1733 roku spowodowała przerwanie zaawansowanej budowy. Pałac został spalony przez okoliczną ludność w 1735 roku i następnie odbudowany z uproszczeniem detalu. W 1837 roku zaborcy pruscy przymusowo przejęli pałac by odsprzedać go w ręce niemieckie. W skład zabudowań pałacowych wchodzą również:
    • spichlerz
    • oficyna z drugiej połowy XVIII w.
    • park krajobrazowy z zabytkową aleją lipową oraz wyjątkowo okazałym bukiem odmiany czerwonolistnej, prawdopodobnie drugim najgrubszym w kraju, to drzewo o obwodzie 685 cm (w 2012)[12]
  • domy szczytowe, ul. 27 Stycznia nr 5b; 4, 11, 12, 14, 15, 16, szachulcowe, z około 1800 roku, XVIII wieku, nr 18, 19, 36, szachulcowo-murowane z połowy XIX wieku

inne zabytki:

Transport edytuj

Miejscowość leży przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 32, drogi wojewódzkiej nr 313 oraz drogi wojewódzkiej nr 314.

Przez miasto przebiega nieczynna linia kolejowa Sulechów – Wolsztyn (przewozy pasażerskie zawieszono w 1994)[13].

Kultura edytuj

W ratuszu działa izba pamięci.

Ofertę kulturalną zapewnia Gminny Ośrodek Kultury[14]

Sport edytuj

Od 1947 roku istnieje tu Miejski Klub Sportowy „Cargovia” Kargowa, który występuje w A-klasie[15].

Ludzie związani z Kargową edytuj

Miasta partnerskie edytuj

Wspólnoty wyznaniowe edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-26].
  2. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 72.
  3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
  4. ↑ Józef Kostrzewski, Prasłowiańszczyzna. Zarys dziejów i kultury Prasłowian, Księgarnia Akademicka, Poznań 1946, s. 109.
  5. ↑ a b c d e Jurek 1991 ↓.
  6. ↑ Polska Niezwykła, Województwo wielkopolskie i lubuskie, Demart 2008, ISBN 978-83-7427-475-3 s. 132
  7. ↑ Polska Niezwykła, Województwo wielkopolskie i lubuskie, Demart 2008, ISBN 978-83-7427-475-3
  8. ↑ Antoni Worobiec, Zielona Góra i okolice, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1980, s. 91, ISBN 83-217-2286-5, OCLC 830239000.
  9. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  10. ↑ Kargowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 104-105. [dostęp 2013-02-27].
  12. ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. s.147
  13. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, Linia nr. 357 [online] [dostęp 2020-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-10].
  14. ↑ Gminny Ośrodek Kultury
  15. ↑ Miejski Klub Sportowy Cargovia
  16. ↑ Sala Królestwa Świadków Jehowy
  17. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kargowa&oldid=73543057”