Karmin (powiat kościański)
Karmin – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Śmigiel.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
201[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-030[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PKS |
| SIMC |
0376521 |
Położenie na mapie gminy Śmigiel  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościańskiego  | |
 51°58′49″N 16°39′07″E/51,980278 16,651944[1]
| |
Historia edytuj
Wieś ma metrykę średniowieczną i pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od końca XIII wieku. Wymieniona została w 1294 w łacińskim dokumencie jako Carnin, 1388 Carnino, 1391 Karnino, 1393 Caruyn, 1394 Carmino, 1397 Karnyno, 1398 Carnyn, 1416 Carnow, 1517 Carmyno, 1566 Karmino[4].
Miejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Karnińskich herbu Wieniawa, którzy od nazwy wsi utworzyli swoje odmiejscowe nazwisko. W 1462 miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W latach 1408-1409 była siedzibą własnej parafii, a w 1462 nalezała do parafii Wonieść[4].
Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości powstała w 1294 za sprawą księcia wielkopolskiego Przemysła II, który w czasie pobytu we wsi wystawił w tym roku dokument zapisując jej nazwę. W 1388 odnotowano dziedziców karmińskich Szczepana, Iwa błędnie nazywanego Iwanem, Jana oraz Sasina, którzy wraz z innymi dziedzicami z sąsiednich wsi wyrazili zgodę na przeprowadzenie rowu przez tereny wsi Sulewo, Woliszewo (obecnie Olszewo), Chełkowo oraz Karmin do wielkiego jeziora Wonieść oraz do Jezierzyc[4].
W latach 1388-1412 właściciel części wsi Bogusław Sasin odnotowany został w kilku procesach sądowych. W 1395 Zuzka żona Macieja z Grabowca (koło Kórnika w powiecie pyzdrskim) wygrała spór sądowy ze swą siostrą Jafroszką o połowę trzeciej części Karmina. W 1397 Jafroszka i Zuzanna wygrały proces o własność połowy Karmina. W 1397 siostry pozwały braci Przecława oraz Bogusława z Karmina o podział wsi, który im sądownie już wcześniej przysądzono. W 1398 Bogusław Sasin oraz Przecław zapłacić mieli kary ponieważ nie byli posłuszni rozkazom królewskim; prawdopodobnie wyrokowi sądu ziemskiego. W 1399 siostry Jafroszka i Zuzanna ponownie wygrały proces o ddwie części wsi, a jedną pozostawiono Bogusławowi. Sąd ostrzegł Bogusława, że jeżeli nie podda się temu wyrokowi, zostanie wydziedziczony ze swojej cześci[4].
W 1400 Iwo zwany także Iwanem z Obichowa oraz Karmina wziął udział w poselstwie, które przywiozło do Polski Annę hrabiankę cylejską, drugą żonę króla polskiego Władysława II Jagiełły. W 1410 chorągiew Iwana brała udział w wielkiej wojnie z krzyżakami. W 1446 Tomasz syn Iwana z Karmina studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.[4].
Wieś była majątkiem Leszczyńskich herbu Wieniawa[5].
Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1530 pobrano podatki we wsi z 3 łanów. W 1563 pobór odbył się z 9 łanów, karczmy dziedzicznej, 3 komorników, propinatora szynkującego wódkę. W 1564 we wsi odnotowano 4,5 łana. W 1566 pobrano we wsi podatki z 9 łanów, karczmy dziedzicznej, 6 zagrodników, jednej osoby szynkującej wódkę. W 1581 pobór zapłacili: Stanisław Kamblan Chełkowski od 3 i 3/4 łana oraz 3 komorników; Andrzej Chełkowski od 3 łanów, 1/4 łana karczmarskiego i 3 zagrodników; Wojciech Czarnkowski od dwóch zagrodników, rataja czyli najemnego robotnika od pługa; Seweryn Kamblan Karmiński od 2 zagrodników i rataja od pługa[4].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Karmin należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[5]. Karmin należał do okręgu śmigielskiego tego powiatu i stanowił część majątku Chełkowo, który należał wówczas do Skarżyńskiego[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Karmin liczył 176 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 24 dymy (domostwa)[5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Karmin”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 130-134.
Linki zewnętrzne edytuj
- Karmin w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu (online).
- Karmin 1 (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 846.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50672
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 429 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Chmielewski 1988 ↓, s. 130-134.
- ↑ a b c d Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 212.