Karol Antoniewicz
Karol Bołoz Antoniewicz, SJ, herbu własnego (ur. 6 listopada 1807 w Skwarzawie, zm. 14 listopada 1852 w Obrze) – polski duchowny katolicki, jezuita, poeta[1].
 Karol Antoniewicz | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Prezbiterat |
1844 | |
| ||
Życiorys edytuj
Urodził się 6 listopada 1807 w Skwarzawie w ormiańskiej rodzinie Józefa i Józefy z Nikorowiczów[2][3]. W 1827 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie we Lwowie. Brał czynny udział w powstaniu listopadowym. W 1833 wstąpił w związek małżeński z Zofią Nikorowicz i miał z nią pięcioro dzieci. Po przedwczesnej śmierci wszystkich swoich dzieci opiekował się chorymi i opuszczonymi, zamieniając swój dwór w Skwarzawie na szkołę i szpital. Po podjęciu z żoną decyzji o rozstaniu, jego małżonka wstąpiła do zakonu sióstr miłosierdzia i wkrótce potem zmarła. Po śmierci żony[4] Karol Antoniewicz wstąpił do zakonu jezuitów w Starej Wsi[5]
Działalność edytuj
Zasłynął jako kaznodzieja i misjonarz, szczególnie podczas rozruchów chłopskich w 1846 r. zwalczał pijaństwo oraz inicjował akcje charytatywne. Po rozproszeniu jezuitów galicyjskich w 1848 r. głosił kazania w Krakowie, na Podkarpaciu, na Śląsku, a w końcu w Poznańskiem. Zorganizował w Obrze placówkę jezuicką, której był pierwszym przełożonym. Niosąc pomoc zarażonym na cholerę, sam padł ofiarą epidemii.
Dokonania edytuj
Pozostawił bogatą spuściznę literacką: opowiadania, zbiory kazań, modlitewniki, listy, poezje (a wśród nich liczne wiersze na cześć Maryi) i wiele innych. Wyróżnia się też wśród autorów tekstów pieśni maryjnych, do których następnie komponowano melodie. Wśród nich są utwory śpiewane do dziś. Publikując Wianeczek majowy (Lwów, 1850), a w nim znane do dziś pieśni: Zawitał dla nas majowy poranek czy Chwalcie, łąki umajone, wzbogacił repertuar nabożeństw majowych. Spośród popularnych pieśni religijnych z jego tekstami można wymienić np.[6]:
- „Biedny, kto Ciebie nie zna od powicia”
- „Chwalcie łąki umajone”
- „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”
- „Do Betlejemu pełni radości” (kolęda)
- „Nazareński śliczny kwiecie”
- „Nie opuszczaj nas, [...] Matko, nie opuszczaj nas!”[7][8]
- „O Józefie uwielbiony”
- „O Maryjo, przyjm w ofierze”
- „Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam”
- "Zawitał dla nas majowy poranek"
Tuż przed wstąpieniem do zakonu napisał utwór – pieśń, która jest wyrazem ludzkiego „łez padołu” i jednocześnie osobistym wyrazem wiary, nadziei i miłości – „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”.
W poezji Antoniewicza dominują trzy wątki ideowo tematyczne: świadome przeżywanie łaski dziecięctwa Bożego, akceptacja cierpienia jako ważnego elementu życia chrześcijańskiego oraz żarliwa miłość i kult do Najświętszej Maryi Panny. Ostatnim dziełem, dokończonym już po śmierci autora przez jednego z jego braci duchownych, jest „Żłobek” – kolęda dla dzieci. Książka została wydana po raz pierwszy w Poznaniu nakładem L. Merzbacha w 1857 roku.
Twórczość edytuj
- 1. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Już majowe świecą zorze… Gazeta Niedzielna 1990
- 2. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Kwiat nadziei, kwiat miłości… Gazeta Niedzielna 1990
- 3. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Majowe kwiecie, Gazeta Niedzielna 1992
- 4. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Majowe kwiecie, Gazeta Niedzielna 1994
- 5. wiersz: Antoniewicz Karol Bołoz: Ona czuwać będzie… Gazeta Niedzielna 1990
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Pisowicz: Ormianie polscy. Sześćsetpięćdziesiąt lat Ormian polskich. ormianie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-06)]..
- ↑ Skwarzawa (2) Nowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 742.
- ↑ (…) po zlicytowaniu dóbr żółkiewskich w końcu XVIII wieku Skwarzawa Nowa dostała się w ręce Bołoz-Antoniewiczów. Na początku XIX wieku nowi właściciele wsi wznieśli tu zachowany do dnia dzisiejszego klasycystyczny dwór otoczony parkiem.
- ↑ Karol Antoniewicz [online], wydawnictwowam.pl, 21 sierpnia 2001 [dostęp 2021-12-15] (pol.).
- ↑ Aleksander Jełowicki: Mowa pogrzebowa na cześć wielebnego xiędza Karola Antoniewicza Towarzystwa Jezusowego miana na uroczystem nabożeństwie żałobnem w Paryżu w kościele Matki Boskiej Wniebowziętej dnia 14 grudnia 1852 roku. Paryż. s. 20.
- ↑ jezuici.pl: Polskie pieśni maryjne
- ↑ Pieśń „Nie opuszczaj nas” z muzyką Filipiny Brzezińskiej
- ↑ Zob. tekst pieśni
Bibliografia edytuj
- Ksiądz Karol Antoniewicz. „Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego”. Nr 272, s. 4, 1952-11-19.
- Kronika miejscowa. „Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego”. Nr 276, s. 4, 1952-11-24.
- J. Poplatek: Ks. K. B.-A. TJ (1808-1852) (biografia)
- Bożena Leszczyńska OCV: "W Krzyżu - miłości nauka" - Życie i twórczość ks. Karola Antoniewicza SJ, Wydawnictwo Księży Sercanów DEHON, 2017[1]
- Marek Inglot SJ: Karol Antoniewicz, Wydawnictwo WAM, 2001[2]
- AW: 84.
- Polski Słownik Biograficzny; EK; Nowy Korbut; EWoJ.
- Ateneum Kapłańskie 55: 1957 z. 3 s. 447–454.
- K. Drzymała: Ks. K. A. TJ. Homo Dei 27: 1958 nr 1 s. 21–27.
Linki zewnętrzne edytuj
- Symforian Tomicki: Mowa na nabożeństwie żałobnem za ś.p. Karola Antoniewicza T. J. miana w Kościanie dnia 2 grudnia 1852
- Aleksander Jełowicki: Mowa pogrzebowa na cześć wielebnego xiędza Karola Antoniewicza Towarzystwa Jezusowego miana na uroczystem nabożeństwie żałobnem w Paryżu w kościele Matki Boskiej Wniebowziętej dnia 14 grudnia 1852 roku
- Jan Chryzostom Janiszewski: Mowa podczas nabożeństwa żałobnego za duszę ś. p. x. Karola Antoniewicza Członka Zgromadzenia Jezusowego miana w Kościele Dominikańskim w Poznaniu dnia 26 Listopada r. p. 1852
- Bibliografia Historii Wielkopolski. seneka.ptpn.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-16)].
- Antoniewicz Karol. Polska Bibliografia Literacka. [dostęp 2011-12-02].
- Utwory Karola Antoniewicza w serwisie Wolne Lektury
- Twórczość Karola Antoniewicza w bibliotece Polona
- Ks. Karol Antoniewicz – Nauczyciel drogi krzyża
- Teksty i kazania Ks. Karola Antoniewicza online
- jezuici.pl: Polskie pieśni maryjne