Karpatka
Karpatka – wyrób cukierniczy w postaci dwóch blatów ciasta przełożonych kremem russel[1][2], kremem półtłustym śmietankowym[2] lub zwykłym budyniowym[3]. Według podręczników do gastronomii dolny blat przyrządza się z ciasta kruchego, a górny z ciasta parzonego[1][2]. Podobnie definiują karpatkę słowniki języka polskiego[4][3]. Jednakowoż popularne są – także wśród cukierników – karpatki na spodzie z ciasta parzonego[3].
Ciasto kruche rozsmarowuje się przed upieczeniem na grubość 4–6 mm[1][2]. Ciasto to po upieczeniu jest płaskie – wyrób przyrządzony na takim spodzie wygląda estetyczniej i jest wygodniejszy w krojeniu niż karpatka na spodzie z ciasta parzonego. Blat z ciasta parzonego zyskuje podczas pieczenia pofałdowaną, nieregularną powierzchnię kojarzącą się z górami[3] – stąd prawdopodobnie nazwa nawiązująca do Karpat.
Dolny blat (kruchy) smaruje się po upieczeniu marmoladą, potem grubą warstwą kremu i przykrywa górnym blatem[1][2]. Następnie karpatkę kroi się na kwadratowe lub prostokątne kawałki uzyskując w ten sposób ciastka, które posypuje się cukrem pudrem[1][2].
Według badań językoznawcy Katarzyny Smyk, opublikowanych w 2016 roku w dwumiesięczniku Literatura ludowa w artykule pt. „Słodkie językoznawstwo: Karpatka we współczesnej polszczyźnie potocznej”, najwcześniejsza publikowana wzmianka o słowie „karpatka” znajduje się w skrypcie dla studentów filologii polskiej z 1972 roku[3]. Zostało ono tam przywołane jako nazwa ciastek[3].
W handlu dostępne są gotowe półprodukty do wyrobu karpatki: proszek do przyrządzenia ciasta i kremu, a nawet sam krem instant w postaci proszku do ubicia mikserem na zimnym mleku. Pierwszy tego rodzaju produkt (krem w proszku wraz z ciastem) został wprowadzony na rynek w 1986 roku przez Kujawskie Zakłady Koncentratów Spożywczych we Włocławku – przekształcone w 1993 roku w Delecta SA[5][6]. W 1995 roku „Karpatka” została znakiem towarowym zarejestrowanym w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz Delecta SA, dla oznaczania kremów w proszku[5][6][3]. W 1996 roku podobny produkt pod tą samą nazwą i w podobnej szacie graficznej wprowadziła na rynek firma Dr. Oetker[5][6][3]. Wywołało to dwunastoletni spór sądowy zakończony w lutym 2011 na rzecz Delekty działającej wówczas pod nazwą Rieber Foods Polska SA[5][6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e 3.8 „Ciasta parzone (ptysiowe)”. W: Małgorzata Konarzewska: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej. T. 2. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2011, s. 116. ISBN 978-83-7141-980-5.
- ↑ a b c d e f V.8. „Ciasta parzone (ptysiowe)”: „Wyroby z ciasta parzonego”. W: Krystyna Flis, Aleksandra Procner: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2. Wyd. XVIII. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2009, s. 159. ISBN 978-83-02-02862-5 (część 2), ISBN 978-83-02-03170-0 (całość). Uwaga: przepis na krem śmietankowy znajduje się w rozdziale „Wyroby z ciasta francuskiego” w przepisie na napoleonki (s. 181).
- ↑ a b c d e f g h Agnieszka Dybek: Językowo i widelczykiem. Karpatka stała się bohaterką artykułu z zakresu językoznawstwa. [w:] DziennikWschodni.pl [on-line]. Corner Media sp.z.o.o. w Lublinie, 28 marca 2016. [dostęp 2016-04-05].
- ↑
karpatka [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2024-02-04].
- ↑ a b c d Tomasz Ciechoński. Delecta kontra Dr. Oetker: Wojna dwunastoletnia o karpatkę. „Gazeta Wyborcza”. Nr 37, wydanie z dnia 15/02/2011 Mój biznes, s. 26. Agora SA. Linki do wersji online: artykuł w wyborcza.biz – pełna wersja, tzn. zawierająca komentarz Marty Czyż (jako Delecta kontra Dr. Oetker: Wojna dwunastoletnia o karpatkę, dostęp 2016-04-05), artykuł w torun.wyborcza.pl (jako Wojna dwunastoletnia o karpatkę skończona, dostęp 2016-04-05), skan artykułu na stronach Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (dostęp 2016-04-05).
- ↑ a b c d goz: „Karpatka” z Delecty jest nasza! Proces z Dr Oetkerem zakończony. [w:] Strefa Biznesu [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 11 lutego 2011. [dostęp 2016-04-05].
