Katastrofa samolotu TS-8 Bies w Dziwiszowie (1968)

Katastrofa polskiego samolotu szkolno-treningowego TS-8 Bies w miejscowości Dziwiszów, koło Jeleniej Góry – 17 maja 1968 r., o godz. 10:52.

Katastrofa lotnicza w Dziwiszowie

Państwo	Polska
Miejsce	Dziwiszów
Data	17 maja 1968
Godzina	ok. 10:52
Rodzaj	zderzenie samolotu z ziemią
Przyczyna	błąd pilota
Ofiary śmiertelne	1 osoba
Statek powietrzny
Typ	TS-8 Bies
brak współrzędnych

Okoliczności katastrofy

Do zdarzenia doszło podczas lotu po trasie na inne lotnisko z Wrocławia do Ławic. Pilotami samolotu podczas tragicznego lotu byli podpułkownik Marian Chrzan, siedzący w pierwszej kabinie oraz major Ireneusz Ryndak, siedzący w kabinie drugiej. Podczas 19 minuty lotu w odległości ok. 10–15 km przed PKZ Jelenia Góra samolot natrafił na obszar znacznego pogorszenia pogody, która uniemożliwiła pilotom lot z widzialnością ziemi. W związku z tym piloci wykonali zakręt w chmurach w kierunku lotniska Ławica, z jednoczesnym zwiększeniem wysokości.

Po wykonaniu zakrętu maszyna zahaczyła przednią częścią o wierzchołki drzew wskutek czego uszkodzeniu uległa piasta śmigła. Następnie doszło do kolejnego przepadnięcia samolotu, który zderzył się z lasem w rejonie miejscowości Dziwiszów.

W wyniku katastrofy podpułkownik Marian Chrzan doznał ogólnych obrażeń ciała, a major Ireneusz Ryndak wypadł z kabiny samolotu i zmarł w wyniku obrażeń głowy po uderzeniu przez oderwany od postawy blok radiostacji R-800.

Uczestnicy zdarzenia

Grób majora pilota Ireneusza Ryndaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w dniu 44 rocznicy katastrofy

• Marian Chrzan – wówczas podpułkownik pilot. Od 2 lipca 1954 r., do 9 listopada 1954 r., w stopniu kapitana Marian Chrzan czasowo pełnił obowiązki dowódcy 9 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. W późniejszym okresie już w stopniu pułkownika dyplomowanego, piastował w latach 1976–1989 stanowisko inspektora Ministerstwa Obrony Narodowej ds. Bezpieczeństwa Lotów. W czasie jego urzędowania ukazały się między innymi publikacje z zakresu badania przyczyn wypadków lotniczych, aktualizowane były dokumenty normatywne, a także przeprowadzane były coroczne opracowywania dla szefa Sztabu Generalnego WP analizujące aktualny stan bezpieczeństwa lotów lotnictwa Sił Zbrojnych, w których przedstawiony był rzeczywisty stan bezpieczeństwa lotów. Po katastrofie lotniczej samolotu pasażerskiego Ił-62M SP-LBG Tadeusz Kościuszko Polskich Linii Lotniczych LOT, która wydarzyła się 9 maja 1987 r., w czasie lotu nr LO 5055 na trasie Warszawa–Nowy Jork, w trakcie podchodzenia do lądowania awaryjnego, po awarii silników w lesie kabackim – wszedł w skład Specjalnej Komisji na szczeblu rządowym powołanej przez Prezesa Rady Ministrów Zbigniewa Messnera. W 1988 r., pułkownik Marian Chrzan zwrócił się do szefa Sztabu Generalnego WP o zgodę na zakończenie służby. Dnia 14 kwietnia 1989 r., został zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeszedł w stan spoczynku.
• Ireneusz Ryndak (ur. 27 lipca 1932 w Warszawie) – major pilot I klasy. Syn Stanisława Ryndaka. Absolwent Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 w Radomiu z 30 października 1954 r. i Kursu Doskonalenia Oficerów CSL z 1966 r. Był pomocnikiem (zastępcą) szefa Oddziału Studiów i Programów ds. Programów Zjednoczonej Szkoły Lotniczej Dowództwa Wojsk Lotniczych. Oficer Sztabu Dowództwa Wojsk Lotniczych. Czynnie uczestniczył w organizacji procesu szkolenia lotniczego. Zasłużony na polu szkolenia kolejnych kadr instruktorów lotniczych na nowym sprzęcie oraz uczestnicząc w pracach eksperymentalnych i próbach w powietrzu. Uczestnik przelotów słynnej „tafli” nad polami Grunwaldu i nad Warszawą. Odznaczony srebrnym Medalem Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny i brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”. Wylatał ok. 2 tysięcy godzin. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kw-C, rz-14, g-3-7.

Bibliografia

• ”Pamięci lotników wojskowych 1945-2003” (Stowarzyszenie Wspierania Amatorskiej Twórczości w Wojskach Lotniczych i Obrony Powietrznej przy współpracy Domu Wydawniczego Bellona; Warszawa; 2003; ISBN 83-11-09730-5) praca zbiorowa pod red. ppłk. nawig. dr. Józefa Zielińskiego, str. 349
• Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010 : rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze. Józef Zieliński (red.). Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12140-9. OCLC 802708138.
• Nekrologi w „Wiraże” nr 21 (591) str. 3 rok 1968
• Strona o awariach lotniczych (j. rosyjski; dostępna 05.12.2012)