Kazimierz Paweł Bojarski
Kazimierz Paweł Bojarski ps. Kuba, Ludwik (ur. 15 stycznia 1889 w Zemborzycach, zm. 24 grudnia 1914 w Zakliczynie[1]) – działacz socjalistyczny i niepodległościowy, Legionista.
| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914 (regularne oddziały) |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
W Organizacji Bojowej PPS edytuj
Rodzice Kazimierza, małorolni chłopi, Ferdynand i Joanna z Mirakowskich[2] posłali syna w 1902 do szkoły handlowej w Lublinie. Tam czternastoletni Kazimierz wszedł w kontakt z ruchem socjalistycznym i od 1904 należał do organizacji młodzieżowej PPS. Brał czynny udział w strajku szkolnym jako jeden z jego przywódców. W rezultacie został usunięty ze szkoły. Jego wychowanie patriotyczne spowodowało, że usunięcie ze szkoły nie tylko, że zwiększyło jego zapał do walki o polską szkołę ale także spowodowało wstąpienie w 1905 do Organizacji Bojowej PPS. Bojarski szybko odznaczył się odwagą i zdeterminowaniem. Brał czynny udział w wielu akcjach bojowych m.in. pod Kraśnikiem, napadzie na kasę kolejową pod Rejowcem, Płockiem, Cekowem, w Pawłowie. Bojarski był intensywnie poszukiwany przez policję carską jako podejrzany o udział w wielu zabójstwach politycznych dokonanych przez lubelską grupę Frakcji Rewolucyjnej PPS. Był oskarżany o szkolenie szóstki bojowej Frakcji Rewolucyjnej PPS oraz o zabójstwa polityczne w Lublinie: 5 kwietnia 1908 na sztabskapitana Saksa i 21 kwietnia na podoficera żandarmerii Ochrymanienko.
W listopadzie 1908 sprawę Bojarskiego przekazano sądowi wojskowemu ale tylko na wypadek jego schwytania. Władze carskie wiedziały, że Bojarski uciekł poza granice Królestwa do Galicji. Czyniły starania o jego wydanie przez rząd austriacki. Pomimo zatrzymania Bojarskiego przez policję austriacką w Krakowie nie został on wydany Rosjanom, a tylko wydalony z Krakowa. Po wydaleniu z Krakowa Bojarski udał się do Lwowa, gdzie kontynuował naukę przygotowując się do egzaminu dojrzałości oraz prowadził aktywną działalność polityczną. Aby zapewnić sobie środki do życia pracował jako praktykant w fabryce elektrotechnicznej. W 1910 zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości i wstąpił na Politechnikę Lwowską. Intensywna nauka i praca nie osłabiły jego zaangażowania politycznego. Należał do sekcji zagranicznej PPS oraz skończył szkołę Organizacji Bojowej. W tym czasie kilkukrotnie wyjeżdżał do Królestwa i uczestniczył w kilku akcjach OB PPS. M.in. w styczniu 1910 na szosie Krasnystaw – Rejowiec brał udział w nieudanym napadzie na furgon pocztowy i starciu z żandarmami, w grudniu 1910 pod Rejowcem.
Związek Walki Czynnej edytuj
Wkrótce po przybyciu Bojarskiego do Galicji powstał tam Związek Walki Czynnej i Kazimierz wstąpił w jego szeregi. Kierował pierwszą kompanią robotniczą Związku Walki Czynnej we Lwowie, a od 1912 w Związku Strzeleckim pełnił funkcję komendanta kompanii robotniczej. W sporze wewnątrz PPS dotyczącym podległości ZWC Polskiej Partii Socjalistycznej początkowo popierał Feliksa Perla i wstąpił w 1912 do PPS Opozycji. Jednak w styczniu 1913 zbliżył się do Piłsudskiego i był przez niego wysyłany do Królestwa z kilkoma misjami organizacyjnymi.
I Brygada Legionów edytuj
W momencie wybuchu I wojny światowej Bojarski przebywał we Lwowie, gdzie kończy czwarty rok studiów politechnicznych i przygotowuje się do egzaminów końcowych. Nie dane mu jednak było skończyć wielokrotnie przerywanych studiów. Udaje się do Krakowa do organizowanych przez Piłsudskiego oddziałów. Wkrótce przydzielony zostaje do I Brygady do 1 pułku legionów. W pierwszym batalionie tego pułku obejmuje dowództwo kompanii. Bierze udział w wyprawie kieleckiej i walczy we wszystkich bitwach pułku. W pierwszych swych nominacjach (9 października 1914) Piłsudski uwzględnia zaangażowanie Kazimierza Bojarskiego i mianuje go porucznikiem[3]. Dwa tygodnie później Kazimierz Bojarski bierze udział w jednej z najbardziej krwawych bitew Legionów pod Laskami, gdzie zostaje ranny. Pomimo kontuzji nie wycofuje się z pola walki[4] Wkrótce jego bohaterstwo zostaje po raz drugi docenione. Kazimierz Bojarski zostaje mianowany kapitanem i obejmuje dowództwo batalionu.
23 grudnia 1914 wziął udział w bitwie pod Łowczówkiem, gdzie otrzymał śmiertelny postrzał z karabinu maszynowego. Dla lepszej opieki lekarskiej został przewieziony do szpitala polowego w Zakliczynie a z uwagi na jego rangę kapitana umieszczony w prywatnym domu Andrzeja Krupskiego przy ul. Różanej 4. Tam zmarł następnego dnia t.j. 24 grudnia i został pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym[5][6][7][8][9]. Pomnik nagrobny staraniem zakliczyńskiego "Sokoła" został zaprojektowany i wykonany przez Wł. Błaszaka[10]oraz odsłonięty i poświęcony dnia 29 października 1924 r[11].
Kazimierz Paweł Bojarski został pośmiertnie zweryfikowany do stopnia majora piechoty, a ponadto w 1922 odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz w 1930 Krzyżem Niepodległości z Mieczami za działalność w PPS[12].
Przypisy edytuj
- ↑ Dom, w którym zmarł Kazimierz ‘Kuba’ Bojarski | Pogórzański Szlak Dumy z Niepodległej [online], szlakniepodleglosci.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 22.
- ↑ Patrz lista nominacji oficerskich 1 Pułku Piechoty Legionów podczas postoju oddziałów Komendanta Piłsudskiego w Jakubowicach – 9 października 1914 roku.
- ↑ Najpierw ciężko ranny zostaje dowódca batalionu major Żymierski, po jego ewakuowaniu z pola walki dowództwo obejmuje porucznik Pększyc-Grudziński. Gdy i on zostaje ranny najstarszym rangę oficerem jest Bojarski. Obejmuje dowództwo i pomimo odniesionych ran sprawuje je do końca bitwy.
- ↑ Kapitan Kuba-Bojarski - strzelnica, Dziesiąta, Lublin - Rynek Lubelski [online], ryneklubelski.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Marek Mietelski: Pamięci kpt. Kazimierza Kuby-Bojarskiego, który w Wieczór Wigilijny ucztował u Pana, mies. „Głosiciel” listopad 2008, s. 31-35, ISSN 1231-4641.
- ↑ Przemówienie Prezydenta RP Andrzeja Dudy: mies. „Głosiciel” listopad 2018, s. 4, ISSN 1231-4641.
- ↑ Piotr Filip: Z Zakliczyna do Łowczówka, mies. "Głosiciel" listopad 2018, s. 10-11 ISSN 1231-4641.http://www.zakliczyninfo.pl/index.php/historia/1829-pamieci-mlodego-legionisty
- ↑ Pamięci młodego Legionisty [online], zakliczyninfo.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Poświęcenie pomnika śp. „Kuby” Bojarskiego w Zakliczynie. „Nowości Illustrowane”. Nr 45, s. 3, 8 listopada 1924.
- ↑ "Panteon Polski" - dwutygodnik, wyd. Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie, Lwów - 15 listopada 1924, Rok I, Zeszyt 2, str. 7
- ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z Mieczami, Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości. Monitor Polski 1930 nr 300 poz. 423. [dostęp 2014-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-09)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- „Kazimierz Paweł Bojarski” w Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce 1938 nr 4
- Polski Słownik Biograficzny. T. II. Kraków, 1937.
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego” Tom 1, ISBN 83-05-11327-2
- Franciszek Żurek, Powiat krasnostawski w walce o wolność, „Niepodległość”, Tom XI, Zeszyt 2(28), 1935
- Marek Piotrowicz: Pierwsze nominacje oficerskie w 1 Pułku Piechoty Legionów podczas postoju oddziałów Komendanta Piłsudskiego w Jakubowicach – 9.X.1914 r.. [dostęp 2008-07-26]. (pol.). Oleandry nr 14, Kielce, grudzień 2004
- Wiktor Krzysztof Cygan, Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich. Gryf, Warszawa 1992.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.