Kazimierz V
Kazimierz V (ur. ok. 1381, zm. między 5 maja a 10 grudnia 1434[1]) – książę szczeciński, najmłodszy syn Świętobora I (panujący od 1413 wraz z Ottonem II, od 1428 samodzielnie) z pomorskiej dynastii Gryfitów.
| |
| |
| książę szczeciński | |
| Okres |
od 1413 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
on sam |
| książę szczeciński | |
| Okres |
od 1428 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1381 |
| Data śmierci |
w okr. 5 maja–10 grudnia 1434 |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna |
| Żona |
Katarzyna brunszwicka, Elżbieta |
| Dzieci |
Joachim Starszy, Anna, |
Życie i panowanie edytuj
Był sojusznikiem zakonu krzyżackiego, jako dowódca sprzymierzonych z zakonem wojsk pomorskich walczył w bitwie pod Grunwaldem, gdzie dostał się do niewoli króla polskiego Władysława Jagiełły. Po bitwie zaproszony przez władcę Korony, wziął udział w uczcie triumfalnej. Został zwolniony z niewoli 8 czerwca 1411, za poręczeniem Bogusława VIII, księcia stargardzkiego i słupskiego i cenę późniejszej współpracy książąt szczecińskich z Koroną[2][3][4].
W 1412 wespół ze swoim bratem Ottonem II brał udział w konflikcie zbrojnym przeciwko Marchii Brandenburskiej, w którym obaj odnieśli zwycięstwo. Po objęciu współrządów nad księstwem szczecińskim, po śmierci ojca w 1413 nadal prowadził nieustanne walki z Brandenburczykami[a]. W rok po objęciu rządów – Fryderyk I Hohenzollern, późniejszy książę-elektor doprowadził do zagarnięcia Marchii Wkrzańskiej[3][4].
Mimo odzyskania utraconych ziem w 1420 przy pomocy wojsk koronnych, co było krótkotrwałym sukcesem – wkrótce poniósł klęskę i ponownie utracił ziemie wkrzańskie. Dalsze walki z marchią uaktywniły się w 1425 (zob. wojna wkrzańska o Przęcław (1425–1427)). Książęta szczecińscy ponownie zwrócili się o pomoc do króla polskiego. Tenże wysłał na pomoc posiłki Pomorzanom pod dowództwem Jana z Czarnkowa. Konflikt zakończył się pokojem zawartym w Eberswalde (1427). Postanowieniem pokoju m.in. było, że Marchia Wkrzańska pozostanie w jurysdykcji Brandenburczyków[3][4].
Po śmierci swojego brata Ottona II (1428) objął samodzielne rządy nad księstwem[3]. W tym samym roku na zjeździe razem z braćmi i miastami wendyjskimi należącymi do Hanzy: Stralsundem, Gryfią, Demminem, Anklamem, Wolgastem postanowił w Szczecinie wprowadzić nowy system monetarny. Zaczęto wybijać tzw. dużego feniga (niem. Gros-Pfennig), który według ordynacji miał 2,22 g wagi i zawierał 1,14 g czystego srebra. Dzielił się on na 3 witteny i 12 małych fenigów i odpowiadał wartości pomorskiego szylinga i 6 lubeckim fenigom[5]. Poprawiło to stosunki monetarne w księstwie szczecińskim.
Pod koniec swego panowania rozpoczął rozbudowę zamku w Szczecinie (dobudowanie skrzydła południowego). Rozbudowa została jednak powstrzymana przez radę miejską, która była w konflikcie z rodem książęcym[6].
Książę zmarł między 5 maja a 10 grudnia 1434[7]. Pochowany został w kaplicy św. Ottona na zamku szczecińskim[3].
Rodzina edytuj
Kazimierz V był dwukrotnie żonaty. Pierwszą małżonką była Katarzyna, córka Bernarda I, księcia brunszwickiego na Lüneburgu i Małgorzaty sasko-wittenberskiej. Drugą małżonką była natomiast Elżbieta, córka Eryka i Elżbiety brunszwickiej[1].
Ze związku małżeńskiego z Katarzyną miał czworo dzieci:
- Joachima Starszego (ur. ok. 1420, najp. 1422, zm. 1422) – zmarłego w dzieciństwie,
- Annę (ur. najp. 1421, zm. w okr. 14 maja 1447–21 listopada 1459) – żonę Jana V, księcia Meklemburgii-Schwerin,
- Małgorzatę (ur. ok. 1422, zm. w okr. 1464–1467) – żonę Albrechta III (VIII), hrabiego Lindau-Ruppin,
- Joachima Młodszego (ur. najp. 1424, zm. p. 4 października 1451) – księcia szczecińskiego[8].
Genealogia edytuj
| Barnim III Wielki ur. przed 1300 bądź w okr. 1303–1304 zm. 24 VIII 1368 |
Agnieszka ur. na przeł. 1318/1319 zm. po 2 VI 1371 |
Albrecht Piękny ur. ok. 1319 zm. 4 IV 1361 |
Zofia ur. ok. 1323 zm. 1372 | ||||||||||
| Świętobor I ur. ok. 1351 zm. 21 VI 1413 |
Anna ur. zap. 1360 zm. w okr. 18 IV–17 X 1391 |
||||||||||||
| 1 Katarzyna brunszwicka ur. najwcz. 1389 zm. 1429 OO w okr. 21 VI 1413–1419 |
Kazimierz V (ur. ok. 1381, zm. w okr. 5 V–10 XII 1434) |
2 Elżbieta ur. ok. 1409 zm. przed 6 X 1452 OO w okr. 1429–2 VII 1431 |
|||||||
| 1 | 1 | 1 | 1 | ||||||
| Joachim Starszy ur. ok. 1420, najp. 1422 zm. 1422 |
Anna ur.najp. 1421 zm. w okr. 14 V 1447–21 XI 1459 |
Małgorzata ur. ok. 1422 zm. w okr. 1464–1467 |
Joachim Młodszy ur. najp. 1424 zm. p. 4 X 1451 | ||||||
Uwagi edytuj
- ↑ Kazimierz V wraz z bratem Ottonem II, dopuszczony został do współrządów za życia ojca Świętobora I w 1409.
Przypisy edytuj
- ↑ a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 416-418.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 416-417.
- ↑ a b c d e K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 97.
- ↑ a b c J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 265.
- ↑ N.Bauer, Wortherbuch der Munzkunde s.242, 1970.
- ↑ Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie: Historia zamku. [dostęp 2012-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-20)]. (pol.).
- ↑ Edward Rymar ustalił datę śmierci księcia na podstawie analizy ówcześnie wydanych dokumentów. Roczniki kołbackie podają datę 13 kwietnia 1437, natomiast J. Bugenhagen na podstawie inskrypcji nagrobkowej podał rok 1434. Za M. Wehrmannem liczne publikacje niemieckojęzyczne podają datę roczną zgonu, która przypada na 1435. Za: E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 417.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 419-424.
Bibliografia edytuj
Opracowania edytuj
- Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
- Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.
Opracowania online edytuj
- Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie (strona oficjalna), Historia zamku (pol.), [dostęp 2012-04-19].
Literatura dodatkowa (opracowania) edytuj
- Praca zbiorowa, Przewodnik po Szczecinie, wyd. 13 Muz; Szczecin 1999, ISBN 83-908898-3-8.
Literatura dodatkowa (online) edytuj
- Madsen U., Kasimir VI. Herzog von Pommern-Stettin (niem.), [dostęp 2012-04-19].