Ketupa bosonoga[3] (Bubo zeylonensis) – gatunek dużego ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Zasiedla centralną, południową i wschodnią Azję, trzykrotnie odnotowana również w Turcji. Niezagrożona wyginięciem.

Ketupa bosonoga
Bubo zeylonensis[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

puszczyki

Rodzaj

Bubo

Gatunek

ketupa bosonoga

Synonimy
  • Strix zeylonensis J.F. Gmelin, 1788
  • Ketupa zeylonensis (J.F. Gmelin, 1788)
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Morfologia edytuj

Całkowita długość ciała wynosi 50–57 cm, masa ciała ok. 1100 g[4]. Ogon mierzy 20,3 cm, dziób od jego kącików 5 cm, skrzydło 40,6 cm, skok 6,9 cm. Kantarek, pokrywy uszne i boki głowy białe do żółtobrązowego, pokryte ciemnymi paskami. Wierzch ciała rudobrązowy, z czarnymi, szerokimi pasami. Gardło białe. Pióra na brzuchu brązowaworude z czarnym paskiem wzdłuż stosiny oraz cieńszymi w poprzek. Na dużych i średnich pokrywach skrzydłowych białe lub płowe plamy. Lotki i sterówki ciemnobrązowe, z białawymi do brązowych wzorami. Dziób szarozielonkawy, podobnie jak i woskówka; nogi i stopy oraz tęczówki żółte[5].

Od spodu stopy wyposażone są w zaostrzone łuski, by zwiększyć ich chwytność[4].

Zasięg występowania edytuj

W zależności od podgatunku ketupa bosonoga zasiedla[6]:

 
Ketupa zeylonensis

W kwietniu 1990 roku odnotowano ketupę bosonogą w okolicach Adany, zaś w październiku 2004 w okolicach miasta Antalya. W roku 2009 na początku lipca odnotowana została także w górach Taurus (Turcja)[7]. Występowała w Izraelu, lecz prawdopodobnie jest tam wymarła[8].

Środowisko życia stanowią różnego typu lasy w okolicy wolno płynących strumieni. W Chinach spotykana na wysokości 600–1900 m n.p.m., w Tajlandii do 800 m n.p.m.[4]

Zachowanie edytuj

 
Lotki ketupy bosonogiej nie posiadają charakterystycznego dla sów miękkiego pokrycia

Pożywienie stanowią głównie ryby, skorupiaki oraz płazy. Nieco rzadziej ketupa bosonoga zjada węże, jaszczurki, gryzonie, duże owady oraz ptaki; kilkukrotnie obserwowano zjadanie padliny. Aktywna zarówno o zmierzchu i w nocy, jednakże bywa obserwowana także w dzień, gdy przesiaduje na gałęzi; czyni to szczególnie w pochmurną pogodę. Przebywa samotnie lub parami. W locie dźwięk nie jest tłumiony jak u innych sów, gdyż brak charakterystycznego miękkiego pokrycia lotek[4].

Lęgi edytuj

Okres lęgowy przypada na okres wolny od monsunów, by poziom wody był niższy, co ułatwia znalezienie zdobyczy. Gniazdo mieści się w dziupli lub innym zagłębieniu; może wykorzystywać opuszczone gniazda szponiastych. Kremowe jaja składane w liczbie 1–3 mierzą około 5,3–6 × 4,5–4,8 cm[9]. Inkubacja trwa 34–38 dni, wysiaduje jedynie samica. W trakcie obserwacji pisklęcia w niewoli w Paignton Zoo w wieku 20 dni zaczynało ono się bronić poprzez kłapanie dziobem i syczenie[10]. Po 50 dniach od wyklucia są w pełni opierzone[4].

Status edytuj

IUCN uznaje ketupę bosonogą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj niezbyt liczny (uncommon). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie siedlisk[2].

Przypisy edytuj

  1. Ketupa zeylonensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-09-10] (ang.).
  2. a b BirdLife International, Ketupa zeylonensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-01-26] (ang.).
  3. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-01-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-26].
  4. a b c d e Nicole Bouglouan: Brown Fish-Owl. Oiseaux-Birds, 9 stycznia 2013.
  5. W.T. Blanford: The fauna of British India, including Ceylon and Burma – Birds. T. 3. 1985, s. 281–282.
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-05]. (ang.).
  7. Arnoud B van den Berg, Soner Bekir & The Sound Approach: Brown Fish Owl in Turkey and first breeding record for WP. Dutch Birding, 2013. [dostęp 2013-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-16)].
  8. Deane Lewis: Brown Fish Owl – Bubo zeylonensis. Owl Pages. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-06)].
  9. Eugene W. Oates: Catalogue of the collection of birds' eggs in the British museum (Natural history). T. 2. Charadriiformes to Strigiformes. 1902, s. 321.
  10. J. Gregson. Rearing the Brown Fish Owl Ketupa Zeylonensis at the Paignton Zoo (Devon). „Avicultural Magazine”. 92, 1986. 

Linki zewnętrzne edytuj