Kiszonkapasza objętościowa, np. z zielonek, parowanych ziemniaków lub wysłodków, zakonserwowana naturalnie (biologicznie) w wyniku fermentacji lub chemicznie przez dodanie specjalnego preparatu (konserwantu)[1]. Kiszonki zapewniają dostęp do pasz objętościowych przez cały rok. Są dużo łatwiejsze w magazynowaniu niż siano[2]. Skład chemiczny prawidłowo zakiszonego materiału różni się niewiele od materiału wyjściowego[3]. Zakiszana masa wymaga silnego ugniecenia, celem wyparcia powietrza. Przy zakiszaniu roślin niskobiałkowych można stosować dodatki substancji azotowych (np. mocznik); rośliny wysokobiałkowe można mieszać z zasobnymi w węglowodany. Z podsuszonej zielonki uzyskuje się kiszonkę o dużej zawartości suchej masy (40–50%), tzw. sianokiszonkę[4]. Kiszonkę należy dobrać w zależności od rodzaju bydła i innych zwierząt[5][6]. Ze względu na minimum cukrowe rośliny dzieli się na:

Krowy karmione kiszonką
Sianokiszonka - zielonka sprasowana w bele i owinięta folią
  • trudno kiszące się, w których cukier w czasie kiszenia przefermentuje w 90–100% do kwasu mlekowego, a mimo to będzie go za mało do dobrego zakonserwowania kiszonki; należą tu: bobik, groch, peluszka, łubin, nostrzyk, wyka, koniczyna czerwona[11] i biała, łęty ziemniaczane i in.; z roślin tych można uzyskać dobrą kiszonkę po dodaniu pasz z grupy pierwszej lub melasy, konserwantów albo też po powiędnięciu,
  • niekiszące się, do których należą: pokrzywa, lucerna, seradela, soja, łodygi dyni, pomidorów, lędźwian i in.; rośliny te można zakisić tylko po zastosowaniu konserwantów, dodaniu 3–4% melasy lub innych pasz zawierających cukier bądź przez zmieszanie z roślinami łatwo kiszącymi się w stosunku 2:1 lub 3:1.

Nadmiar cukru przy kiszeniu pasz bywa również niekorzystny, gdyż wtedy uzyskuje się kiszonkę za kwaśną, zachodzą w niej też duże straty składników pokarmowych wskutek fermentacji alkoholowej (np. burak cukrowy, kukurydza); zbyt kwaśną kiszonkę zwierzęta jedzą niechętnie. Dlatego lepsze są kiszonki kombinowane, sporządzane z różnych roślin[12].

Ocenę kiszonki przeprowadza się organoleptycznie w gospodarstwie (wygląd, barwa, zapach, zawartość wody, stopień zanieczyszczenia, stopień wyjadania przez zwierzęta czyli smakowitość) oraz w laboratorium (pH, procentowa zawartość kwasów wolnych i związanych, amoniaku).

Przypisy edytuj

  1. Czym jest kiszonka? [online] [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  2. Kiszonki: plusy i minusy zakiszania [online], Projekt Agrar, 9 kwietnia 2020 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  3. Kiszonka na „6+” krok po kroku - E-pole [online], e-pole.pl [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  4. Jak zrobić dobrą kiszonkę ? [online], Doradca-rolniczy.pl, 14 lutego 2017 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  5. Kiszonki dla bydła mlecznego [online], www.modr.mazowsze.pl [dostęp 2022-01-28].
  6. kiszonka - Encyklopedia Leśna [online], www.encyklopedialesna.pl [dostęp 2022-01-28].
  7. Fakt.pl, Kiszonka z kukurydzy – sztuka robienia bardzo dobrej paszy dla krów [online], AgroFakt.pl, 19 grudnia 2019 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  8. l, Jak zabezpieczyć stabilność kiszonki z kukurydzy? [online], www.tygodnik-rolniczy.pl [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  9. Zakiszanie wysłodków buraczanych [online], Kalendarzrolnikow.pl - Jesteśmy agroportalem dla całej rodziny. [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  10. l, Przydatność kiszonek z całych zbóż w żywieniu bydła [online], Wiadomości Rolnicze Polska, 19 maja 2021 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  11. Kiszonki z traw i roślin motylkowatych – ich zalety i zasady przygotowania | KalendarzRolnikow.pl [online], Kalendarzrolnikow.pl - Jesteśmy agroportalem dla całej rodziny. [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  12. Dobra kiszonka z traw i roślin motylkowych [online], Projekt Agrar, 5 maja 2020 [dostęp 2022-01-28] (pol.).