Kitta ozdobna
Kitta ozdobna[3] (Urocissa ornata) – gatunek średniego, jaskrawo upierzonego ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae). Występuje endemicznie na Cejlonie (Sri Lanka), zasiedlając gęste lasy południowej części wyspy. Zagrożony wyginięciem ze względu na degradację naturalnych siedlisk.
| Urocissa ornata[1] | |||
| (Wagler, 1829) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kitta ozdobna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał w 1829 Johann Georg Wagler jako Pica ornata[4]. Holotyp pochodził z Cejlonu[5]. Do nowo utworzonego rodzaju Urocissa przeniesiony w 1850 przez Jeana Cabanisa. Kitta ozdobna jest uznawana za gatunek monotypowy[6][7][8].
Filogeneza edytuj
Wraz z 4 innymi gatunkami występującymi w Azji Południowo-Wschodniej tworzy rodzaj Urocissa. Z badań genetycznych wynika, że jest on blisko spokrewniony z innym rodzajem azjatyckich krukowatych – Cissa – z którym ma nieodległego ostatniego wspólnego przodka. Dalsze pokrewieństwo łączy je ze srokami Nowego Świata[9].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 40–47 cm, masa ciała 190–200 g[10]. Mocny, czerwonej barwy dziób i nogi. Wokół oka tego samego koloru skórna obwódka. Pióra na głowie i szyi kasztanowe, tułów kontrastowo niebieski: na grzbiecie ciemniejszy, na spodzie jaśniejszej barwy. Lotki pierwszego i drugiego rzędu w większości barwy cynamonowej z granatowym brzegiem z jednej strony. Ogon długi, niebieski, podobnie jak u pokrewnych gatunków schodkowany, z białą końcówką. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy. Młodociane osobniki wyglądają podobnie, tylko kolory piór są bardziej matowe, a obwódka wokół oka brązowa[10].
Zasięg występowania edytuj
Kitty ozdobne zamieszkują południowo-zachodnią część wyspy Cejlon. Odnotowywane były ogółem między 150 a 2135 m n.p.m.[2], najczęściej przebywają na obszarach górzystych i wzgórzach, rzadziej na przyległych obszarach nizinnych. Ich naturalnym biotopem są pierwotne lasy deszczowe, choć są widywane czasem też na obrzeżach plantacji herbaty[10] i innych terenach przekształconych przez człowieka[2]. Szacowany obszar odpowiednich dla gatunku siedlisk obliczono w 2008 na 2025 km²[2].
Ekologia i zachowanie edytuj
Zasiedlają lasy liściaste. Są przeważnie mięsożerne, zjadają różnorodne bezkręgowce, małe jaszczurki i żaby nadrzewne. Mogą też spożywać niektóre jagody i owoce. Żerują na wszystkich piętrach lasu, od podszycia po górne piętra. Podczas żerowania bardzo zwinne, potrafią zawisać głową w dół na gałęziach czy pniach drzew. Zwykle są spotykane w małych grupach rodzinnych lub samotnie. Poza sezonem lęgowym tworzą większe grupy, także z innymi niedużymi ptakami[10]. Mimo że kitty ozdobne unikają obszarów przekształconych przez człowieka, nie są płochliwe wobec niewielkich grup ludzi. Zaobserwowano wręcz, że czekają przy szlakach, licząc na dokarmianie ze strony człowieka[11].
Lęgi edytuj
Okres lęgowy trwa od połowy stycznia do końca marca. Gniazdo para buduje wspólnie na wysokości 5 do 13 metrów nad ziemią, wysoko w koronie drzewa, ale wewnątrz baldachimu. Jest zbudowane z patyków i ma kształt miseczki, środek wyściełany drobniejszymi materiałami, np. porostami. Samica składa od 3 do 5 jaj, choć zazwyczaj 3. Są przeważnie białe z ciemniejszymi plamami. Wysiaduje wyłącznie samica. Brak informacji o długości inkubacji i pobytu piskląt w gnieździe. Karmieniem młodych zajmują się zarówno rodzice, jak i osobniki młodociane z poprzednich lęgów, tworząc grupę rodzinną, która jednocześnie strzeże swojego terytorium – gniazda są zawsze budowane pojedynczo[10].
Status i zagrożenia edytuj
IUCN uznaje kittę ozdobną za gatunek narażony (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994 (stan z 2016). Liczebność populacji została oszacowana w latach 2004–2006 na 9–19,5 tys. dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na utratę siedlisk i fragmentaryzację zasięgu. Głównym zagrożeniem jest rozwój rolnictwa, rozbudowa osiedli ludzkich i górnictwo kamieni szlachetnych, które odbywają się kosztem lasów deszczowych, głównego siedliska gatunku[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Urocissa ornata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Urocissa ornata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 – krukowate – Crows and Jays (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-08].
- ↑ E.C. Dickinson, R.W.R.J. Dekker, S. Eck & S. Somadikarta, Systematic notes on Asian birds. 45. Types of the Corvidae, „Zoologische Verhandelingen 350”, s. 115 [dostęp 2021-08-07] (ang.).
- ↑ R. Sakthivel, B.B. Dutta & K. Venkataraman, Catalogue of Type Specilllens (Aves) in the National Zoological Collection of the Zoological Survey of India, „Records of the zoological survey of India. Occasional paper No. 330”, 2011, s. 69 [dostęp 2021-08-07] (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], BirdLife Data Zone, grudzień 2020, s. 498 [dostęp 2021-08-08] (ang.).
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2019 [online], 2019 [dostęp 2021-08-08].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
- ↑ Ericson PGP i inni, Inter-generic relationships of the crows, jays, magpies and allied groups. (Aves: Corvidae) based on nucleotide sequence data, „Journal of Avian Biology”, 36 (3), 2005, s. 222–234 [dostęp 2021-08-08].
- ↑ a b c d e Sri Lanka Blue Magpie. Urocissa ornata. oiseaux-birds.com. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
- ↑ Alwis NS, Perera P, Dayawansa NP, Response of tropical avifauna to visitor recreational disturbances: a case study from the Sinharaja World Heritage Forest, Sri Lanka, „Avian Research”, 7 (15), 2016 [dostęp 2021-08-08] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).