Klimat podrównikowy

Klimat podrównikowy – wyodrębniony ze strefy klimatu równikowego pas klimatyczny leżący po obu stronach równika, który charakteryzuje się występowaniem okresów o niskich opadach i wyższych amplitudach termicznych w ciągu rocznego i dobowego cyklu, niż w klimacie równikowym.

Południowe Mali będące przykładem klimatu podrównikowego, gdzie występuje wyraźna pora sucha i pora deszczowa.

Klasyfikacja

W większości przypadków klimat podrównikowy zalicza się do klimatu równikowego. W praktyce jednak jest wiele obszarów na Ziemi, gdzie pogoda i jej przebieg roczny i wieloletni nie pokrywa się w stu procentach z klimatem ani równikowym, ani zwrotnikowym. Klimat podrównikowy zaliczany jest do strefy klimatu równikowego, a całość wraz z klimatem zwrotnikowym do strefy klimatów gorących.

Występowanie

Typ klimatu podrównikowego (według Klasyfikacji Okołowicza) występuje po obu stronach równika, między strefą zwrotnikową a klimatem równikowym wilgotnym (ze strefy klimatów równikowych). Klimat równikowy pojawia się mniej więcej na 4–5° szerokości geograficznej, a zanika i przechodzi w zwrotnikowy mniej więcej na 9–10° szerokości geograficznej.

Te szerokości geograficzne są umowne i średnie dla całej Ziemi. Oznacza to, że w praktyce występują pewne różnice. W niektórych miejscach na Ziemi klimat ten pojawia się już na 2°, a nawet 1° szerokości geograficznej. W innych obszarach sięga nawet 13–14° szerokości geograficznej. Średnia szerokość to od 4 do 10° szerokości geograficznej.

Miejsca występowania

Tak jak w przypadku pozostałych stref klimatycznych, klimat ten okala całą planetę po obu stronach równika. Jednak przebieg pasa klimatycznego jest nierównomierny. Na większości odcinków pasa klimatycznego klimat ów przebiega równomiernie lub w miarę równomiernie (kilkustopniowe odchylenia), jednak w Ameryce Południowej jego ułożenie jest całkiem inne. Przyczyną są prądy morskie, rozkład lądów i oceanów i ukształtowanie powierzchni. Klimat ten przechodzi tam w taki sposób, że „rozdziela” klimat równikowy na dwie części. Pierwsza biegnie przez Brazylię, a druga przez Panamę i północną Kolumbię. Przyczyną jest obecność oceanów po obu stronach Panamy. Ciepłe Morze Karaibskie i nizinne tereny Panamy powodują, że nie ma tam pór suchych, a klimat jest wybitnie wilgotny.

• Afryka – południowa Somalia, Gambia, Sudan Południowy, Malawi, północny i środkowy Mozambik, południowe Mali, południowy Czad, południowo-zachodnie Kongo.
• Azja – niektóre obszary Indonezji np. wyspa Bali, południowe Indie.
• Ameryka Południowa – północno-wschodnia Brazylia, Wenezuela, Boliwia.
• Australia – jej północna część. np. region Kimberley
• Ameryka Północna – południowy Meksyk, Salwador, część Nikaragui, północne krańce Belize i Gwatemali.

Podział

Należący do strefy klimatów równikowych typ klimatu podrównikowego dzieli się na odmianę na suchą i wilgotną. Odmiana sucha występuje w zasadzie najdalej od klimatu równikowego i jest to główny obszar przejściowy, gdzie pojawia się klimat zwrotnikowy. Wilgotna zaś jest zazwyczaj położona najbliżej równika, gdzie pora sucha jest jedna i trwa kilka miesięcy, a opady są duże. Klimat ten jest strefą wyjściową z właściwego klimatu równikowego, gdzie ten cechuje się brakiem wyraźnej pory deszczowej oraz bardzo niskimi amplitudami temperatur.

Opis klimatu

Klimat podrównikowy to pas strefy klimatu równikowego, gdzie nieodzownym elementem jest zaznaczająca się pora sucha. W większości obszarów wydłużająca się w miarę oddalania od równika (wyjątek Ameryka Południowa i Środkowa – patrz wyżej) Inny jest też przebieg temperatur, które wahają się ciągu roku. W porze suchej jest gorąco, a gdy zaczynają się deszcze, powietrze się ochładza, by potem wraz z nastaniem pory suchej znów się ogrzać. W tym klimacie w porze suchej średnie wartości temperatur przekraczają 30 °C, podczas gdy w równikowym wilgotnym nie przekraczają tej wartości.

Diagram przedstawiający zarys klimatu podrównikowego suchego na przykładzie Gambii. Gambia znajduje się na obrzeżu pasa klimatu podrównikowego i jak wynika z powyższego wykresu, występuje tam wyraźna pora sucha, a roczny przebieg temperatur nie jest stały tak jak we właściwym klimacie równikowym. Reasumując, Gambia nie zalicza się ani do klimatu równikowego, ani do zwrotnikowego.

Kiedy pojawia się klimat podrównikowy, w ciągu roku występuje jedna krótka pora sucha, która wydłuża się w miarę oddalania się od równika. Zewnętrzna część pasa klimatu podrównikowego (7–10°) cechuje się występowaniem dwóch pór suchych, które wydłużają się w miarę oddalania się od równika. Na przykładzie Afryki między 10–11° dwie pory deszczowe są bardzo krótkie i występują, gdy Słońce w swym pozornym ruchu przechodzi nad obszarem, gdzie te deszcze mają się pojawić. Występują dwie pory suche. Taki klimat posiada np. południowa część Sahelu. Tam przesuwając się w kierunku północnym, pory deszczowe w końcu zanikają i pojawia się klimat zwrotnikowy.

Zobacz też

• Klimat równikowy
• Klimat zwrotnikowy

Bibliografia

• Encyklopedia Geograficzna Świata – Tomy II III IV VI. Wydawnictwo OPRES Kraków 1997