Wikipedia

Koło gospodyń wiejskich

Koło gospodyń wiejskich – dobrowolna, samorządna i niezależna społeczno-zawodowa organizacja kobieca działająca głównie na terenach wiejskich[1], będąca przed 29 listopada 2018 r. jednym z rodzajów społeczno-zawodowych organizacji rolników[2].

Koło Gospodyń Wiejskich w Słobódce Bołszowieckiej (ok. 1938)

Pierwsze na ziemiach polskich koło gospodyń wiejskich założyła w 1877 roku we wsi Janisławice działaczka socjalistyczna Filipina Płaskowicka[3], aczkolwiek podobna organizacja pod nazwą „Towarzystwo Gospodyń” działała już od 1866 roku we wsi Piaseczno na Pomorzu Gdańskim[4][5].

Działalność koncentruje się na pięciu aspektach[1]:

  1. pomocy rodzinom wiejskim w wychowaniu, kształceniu i organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży,
  2. działaniu na rzecz ochrony zdrowia i zabezpieczenia socjalnego rodzin wiejskich,
  3. rozwijaniu przedsiębiorczości kobiet,
  4. racjonalizowaniu wiejskiego gospodarstwa domowego,
  5. zwiększaniu uczestnictwa mieszkańców wsi w dziedzinie kultury i kultywowaniu folkloru.
Stanowisko Koła Gospodyń Wiejskich podczas V Międzynarodowych Dni Wina w Jaśle (2010)

Przed 29 listopada 2018 r. koła gospodyń wiejskich działały na podstawie ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników[6] oraz uchwalonych przez siebie regulaminów. W myśl tej ustawy koła gospodyń wiejskich broniły praw, reprezentowały interesy i działały na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich oraz ich rodzin. Były one tworzone jako wyodrębnione jednostki organizacyjne kółek rolniczych i posiadały swoją reprezentację we wszystkich ich statutowych organach[6]. We wsiach, w których nie działały kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich tworzono jako samodzielne kółka rolnicze[7] i w takim wypadku mogły posiadać osobowość prawną; istniała także możliwość powołania koła gospodyń wiejskich w formie stowarzyszenia zwykłego lub rejestrowego[8].

Od 29 listopada 2018 podstawą prawną działania kół gospodyń wiejskich jest ustawa o kołach gospodyń wiejskich[9]. Koło ma osobowość prawną i podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich[9]. Wpisu dokonuje Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Koło działa na podstawie statutu. Na terenie jednej wsi może działać tylko jedno koło. Koło posiada zebranie członków i zarząd wybierany przez to zebranie[9].

Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju wspiera i promuje działalność Kół Gospodyń Wiejskich, w szczególności w zakresie wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich, a także uczestniczy w procesie przyznawania pomocy finansowej. Obecnie za te kwestie z ramienia MFiPR odpowiada wiceminister Anna Gembicka.

Na czele wszystkich kół stoi Krajowa Rada Kół Gospodyń Wiejskich, której prezesem jest obecnie[kiedy?] Bernadetta Niemczyk[10]. Razem z kółkami rolniczymi i branżowymi organizacjami rolniczymi koła gospodyń wiejskich tworzą Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (KZRKiOR).

16 kwietnia 1999 roku na spotkaniu z prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim osiem członkiń organizacji zostało uhonorowanych Orderem Odrodzenia Polski, drugim pod względem precedencji polskim odznaczeniem cywilnym: Krzyż Komandorski otrzymała Kazimiera Goławska, a siedmiu innym osobom wręczono Krzyże Kawalerskie OOP; jedna osoba uhonorowana została Złotym Krzyżem Zasługi[11].


Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Rola i funkcje KGW w przyspieszaniu przemian cywilizacyjnych i kulturalnych na wsi. KółkaRolnicze.eu. [dostęp 2011-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-23)].
  2. ↑ Art. 3 pkt 2 i art. 22 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz.U. z 1982 r. nr 32, poz. 217, z późn. zm.).
  3. ↑ Magdalena Środa: Kobiety i władza. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2009, s. 367. ISBN 978-83-7414-557-2.
  4. ↑ Jan Borkowski, Antoni Gurnicz: Kółka rolnicze w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978, s. 9.
  5. ↑ Koła Gospodyń Wiejskich. Gminny Ośrodek Kultury w Dzierżąznej. [dostęp 2011-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].
  6. ↑ a b Rozdział 4 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników.
  7. ↑ Eugeniusz Smoktunowicz: Encyklopedia obywatela PRL: status administracyjnoprawny. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1987, s. 111. ISBN 83-219-0360-6.
  8. ↑ Iwona Raszeja-Ossowska: Formalno-prawne aspekty działalności kół gospodyń wiejskich. WitrynaWiejska.pl, 25 lutego 2008. [dostęp 2011-04-09].
  9. ↑ a b c Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. z 2023 r. poz. 1179).
  10. ↑ Jarosław Poszepczyński: Obradowała Rada Krajowa KGW. KołkaRoliczne.eu, 3 marca 2011. [dostęp 2011-04-09].
  11. ↑ Odznaczenia kobiet ze środowisk wiejskich. Prezydent.pl, 16 kwietnia 1999. [dostęp 2011-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-27)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koło_gospodyń_wiejskich&oldid=71357209”