Kościół św. Anny w Dąbrówce
Kościół pw. św. Anny w Dąbrówce – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Ostrołęka – Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, diecezji łomżyńskiej, metropolii białostockiej.
 A-458 z 12 lutego 1981
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Dąbrówka 49 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie gminy Lelis  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |||||||||||
 53°12′38″N 21°39′05″E/53,210556 21,651389
| |||||||||||
Historia edytuj
W 1891 kaplicę w Dąbrówce, zbudowaną w 1798, rozebrano. Z drewna po niej oraz z drewna z przeniesionego z Kadzidła kościoła wybudowano nową świątynię. Było to możliwe, bo w Kadzidle powstał nowy murowany kościół[1].
Kościół w Dąbrówce skończono w 1892, a w 1893 poświęcono. W kolejnym roku erygowano parafię. W tym czasie istniały już kościoły w Lemanie, Turośli i Łysych. Wraz ze świątynią w Dąbrówce tworzą zespół czterech budowli sakralnych określanych mianem kościołów w stylu kurpiowskim. Wszystkie mają dwie wieże w ścianie frontowej i trójkątny szczyt. Forma ta nawiązuje do klasycystycznych tympanonów[2].
Kościół w Dąbrówce jest wpisany do rejestru zabytków (A-458 z 12 lutego 1981)[3].
W Muzeum Diecezjalnym w Łomży przechowywane są zabytki z kościoła w Dąbrówce: puszka z pokrywką z 1664 z herbem Ślepowron Szepietowskich oraz wczesnobarokowy kielich mszalny (ok. 1630–1640) z motywem uskrzydlonych główek anielskich[4].
Architektura edytuj
Kościół stoi w centrum wsi Dąbrówka, na niewielkim wniesieniu przy skrzyżowaniu dróg z Ostrołęki, Lelisa i Płoszyc. Jest drewniany, na fundamencie z otynkowanego kamienia polnego, szczytem zwrócony na zachód, orientowany. Ściany wystawiono w konstrukcji zrębowej. Kościół jest oszalowany zewnątrz i wewnątrz deskami pionowymi. Kościół został zbudowany na planie krzyża łacińskiego z trójbocznie zamkniętymi ramionami transeptu. Tak samo zamknięte jest prezbiterium, które jest węższe od nawy. Do prezbiterium przylegają symetryczne pomieszczenia: zakrystia i kruchta. Więźba dachowa krokwiowa wzmocniona jętkami na stolcami. Nad nawą główną dach jest dwuspadowy. Ma ażurową latarnię – taką samą jak na wieżach. Dach nad transeptem i prezbiterium jest trzyspadowy, a nad zakrystią i kruchtą pulpitowy[5].
Fasada jest dwukondygnacyjna, szczyt flantują dwie wieże w formach barokowych przeprute ażurowo. Wieże są nakryte niewielkimi kopułami zwieńczonymi kutymi metalowymi krzyżami. Kondygnacje fasady dzieli obity blachą wydatny gzyms. W ścianie fasadowej na osi symetrii umieszczono dwuskrzydłowe drzwi wejściowe. Są spągowe i szalowane pionowo deskami. Podobne są drzwi boczne. W szczycie zawieszono ludowy drewniany krucyfiks flankowany trójkątnymi oknami. W drugiej kondygnacji fasady umieszczono trójdzielne okna o podziale poziomym. Elewacje boczna są identyczne, siedmiosowe, z ryzalitami wież z dwoma dwudzielnymi prostokątnymi oknami z nadślemiem, jedno nad drugim. Na środku części bocznej nawy głównej znajdują się drzwi flankowane przez okna. W zakończeniu ramion transeptu umieszczono po jednym oknie w środkowej ścianie. Elewacja wschodnia (prezbiterium) ma jedno okno[5].
Kościół ma drewniany strop. W nawie głównej, transepcie i prezbiterium widać wydatną fasetę. Podłogi zbudowano z desek. Schody na chór muzyczny są drewniane i dwubiegowe. Do kruchty przy prezbiterium prowadzą jednoskrzydłowe drzwi szalowane w romby. Zakrystia jest ślepa. Okna w kościele są prostokątne, podwójne, osadzone w drewnianych ramach. Okna wewnętrzne zdobione są witrażami[5].
Ramiona transeptu otwierają się ku nawie głównej potrójnymi ostrołukowymi arkadami na słupach. Chór muzyczny stoi na drewnianych słupach. Między nimi widać trzy arkady o odcinkowych łukach. Prezbiterium oddziela od nawy tralkowa balustrada. Powierzchnia użytkowa dzwonnicy to 420 m², a kubatura – 3870 m³[5].
W głównym ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów z połowy XVIII wieku. Na obraz nałożono sukienki i drewniane korony. W zwieńczeniu ołtarza stoi figura św. Józefa. Obraz w ołtarzu głównym flankują figury św. Piotra i Pawła. W lewym ołtarzu bocznym zawieszono obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W prawym ołtarzu stoi figura Serca Jezusowego. Nad nią wisi obraz św. Stanisława Kostki[5]. W neobarokowej stylistyce, oprócz ołtarzy, utrzymane są ambona i prospekt organowy[6].
W kościele zachowało się granitowe aspersorium, ludowe feretrony (z obrazami Matki Bożej Karmiącej i św. Szymona, z obrazami św. Floriana i św. Walentego, z obrazami Matki Bożej Częstochowskiej i Matki Bożej z Dzieciątkiem użytym wtórnie, ozdobionym w tondach przedstawieniami Nawiedzenia NMP i Zmartwychwstałego Chrystusa), 7 ludowych krucyfiksów. Na ołtarzu stoi cynowy krzyż z I połowy XIX wieku[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Witold Jemielity, Parafie Puszczy Kurpiowskiej, Łomża 1975, s. 52–54.
- ↑ Marian Pokropek, Budownictwo drewniane Kurpiów Puszczy Zielonej, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej, [cop. 2016], s. 203–204, ISBN 978-83-937286-7-1, OCLC 1005156264 [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-02-27].
- ↑ Przemysław Gorek (red.), Katalog wystawy Muzeum Diecezjalnego w Łomży, wyd. 1, Łomża: Muzeum Diecezjalne w Łomży, 2017, s. 191, 210, ISBN 978-83-936571-2-4 [dostęp 2022-09-05].
- ↑ a b c d e Kościół parafialny pw. św. Anny. Karta biała zabytku [online], zabytek.pl [dostęp 2022-09-05] (pol.).
- ↑ Barbara Jezierska, Rafał Nadolny (red.), Mazowieckie kościoły drewniane, Warszawa: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, 2009, s. 23, ISBN 978-83-62236-00-8, OCLC 750752220 [dostęp 2022-08-22].
- ↑ Izabella Galicka, Hanna Sygietyńska (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11: Ostrołęka i okolice, Warszawa 1983, s. 6 [dostęp 2022-09-04].