Kościół św. Wojciecha w Bytomiu
Kościół pw. św. Wojciecha w Bytomiu – kościół parafialny w Bytomiu, zbudowany w połowie XV w. Posługę duszpasterską pełnią w nim franciszkanie.
 461/56 z dnia 02.11.1956 r.oraz 1148/70 z 21.12.1970 r.[1] | |||||||||
| kościół parafialny | |||||||||
 Fasada kościoła w 2011 roku | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres |
plac Klasztorny 5 | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
niedziela po 23 kwietnia | ||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||
| Relikwie |
św. Wojciecha, św. Franciszka z Asyżu, św. Antoniego z Padwy, św. Brata Alberta Chmielowskiego, św. Ojca Pio z Pietrelciny, św. Jana Pawła II[2] | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Bytomia  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||
 50°20′44,00″N 18°55′30,04″E/50,345556 18,925011
| |||||||||
Historia edytuj
Pierwszy, drewniany kościół wraz z klasztorem dla sprowadzonych przez księcia Władysława Opolskiego w 1258 roku franciszkanów zbudowano w Bytomiu w latach 1257 - 1258[3]. Nosił on wezwanie św. Mikołaja.
W wyniku wojen husyckich franciszkanie zostali w 1430 roku wygnani z miasta przez sympatyzujące z husytami Mieszczaństwo. W 1440 roku do Bytomia przybyła obserwancka gałąź zakonu. Przed 1450 rokiem przebudowali oni kościół i klasztor, zastępując drewniane budynki murowanymi. 20 maja 1454 roku w kościele wygłosił kazanie bernardyński reformator i kaznodzieja, św. Jan z Kapistranu[4].
Wobec rozwijającej się reformacji w ostatnich latach XVI w. bernardyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru. Powrócili do niego w 1605 roku, na fali kontrreformacji. Kolejne zniszczenia dotknęły kościół i klasztor w czasie wojny trzydziestoletniej. W XVIII w. kościół został przebudowany w stylu barokowym. Dobudowano nawę główną, wieżę z kruchtą i nową fasadę, zbarokizowano wnętrze i zainstalowano nowe Organy.
W 1810 roku majątek zakonu bernardynów w Prusach został zsekularuzowany. Budynek bytomskiego klasztoru został przejęty przez miasto i przeznaczony na szkołę (na jego miejscu znajduje się obecnie secesyjny budynek szkoły zbudowany w 1902 roku), w kościele urządzono magazyn, zaś w 1833 roku sprzedano go parafii ewangelickiej.
Po zakończeniu II wojny światowej kościół, wobec wysiedlenia ludności niemieckiej, pozostał bez wiernych. Świątynie zajęli katolicy, pod przewodnictwem księdza Zygmunta Staniszewskiego, przymusowego wysiedleńca z Kresów Wschodnich. Wtedy kościół uzyskał obecne wezwanie. Formalnie, budynek został przekazany Kościołowi katolickiemu w 1947 roku, w zamian za zwrot − również zajętego wcześniej − kościoła w Katowicach.
Od 1950 roku przy kościele powstała samodzielna kuracja, erygowana przez administratora apostolskiego, księdza Bolesława Kominka, a w 1952 roku parafia św. Wojciecha. W tym samym roku opiekę nad świątynią przejęli ponownie bracia mniejsi. Odbudowę kościoła zakończono w 1964 roku.
Architektura edytuj
Kościół św. Wojciecha w Bytomiu jest jednonawowym, halowym, barokowym kościołem z gotyckim prezbiterium, murowanym z cegły z elementami kamienia. Pod prezbiterium znajduje się niedostępna, zamurowana krypta[5]. Większość wyposażenia wnętrza jest współczesna, z dawnych sprzętów pozostały dwie barokowe figury z XVIII w., przedstawiające świętych Piotra i Pawła. Od 1997 r. parafia jest w posiadaniu relikwii św. Wojciecha, które sprowadzono z Pragi staraniem proboszcza, ojca Bartłomieja Kuźnika[3].
Kościół jest świątynią klasztoru Braci Mniejszych z Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach[6]. Klasztor i siedziba urzędu parafialnego znajduje się naprzeciw świątyni.
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-20].
- ↑ Relikwie Świętych. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ a b Diecezja Gliwice [dostęp 12 sierpnia 2009]
- ↑ Parafia Świętego Wojciecha w Bytomiu [dostęp 12 sierpnia 2009]
- ↑ Karta zielona, zabytek.pl, grudzień 1959 [dostęp 2022-07-06] (pol.).
- ↑ Bonawentura Krzemień OFM, Norbert Kubica OFM: Katalog Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. Katowice: Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych (Franciszkanów) w Katowicach Panewnikach, 2006, s. 43-44. ISBN 83-901128-9-2.